Arama
Şans oyunlarının dinimizdeki hükmü nedir? Kumar oyunları kişinin ibadetini nasıl etkiler?
Kişinin aile hayatına olduğu gibi toplum yapısına da olumsuz yönden etki eden milli piyango gibi şans oyunları; üretmeyen, tembel ve boşa vakit geçiren kişilerin çoğalmasına neden oluyor. Peki bu oyunlar kişinin yaşamını, ibadetini ve ahiretini nasıl etkiliyor? İslam'da şans diye bir şey var mıdır? Kumar oyunlarından kazanılan parayla 'hayır işleri yapacağını düşünenlere' dinimiz nasıl bir cevap verir?
Fikriyat'ın kıymetli yazarlarından Prof. Dr. Mehmet Emin Ay ile milli piyango gibi şans oyunlarının dinimizce hükmünü konuştuk.
Prof. Mehmet Emin Ay: Her dinin, bir Allah ile insan arasında olan hukuku bir de insanın diğer insanlarla olan hukuku vardır. İşte bu ikincisine "muamelât" denilir ve kulların diğer insanların hukukuna azami derecede özen göstermesi istenir. Zira "kul hakkı" İslam dininde son derece önemlidir. Bu bağlamda, İslam dini faiz, tefecilik, karaborsacılık ve kumar gibi gayri meşru yollardan elde edilen geliri yasaklamış, ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretten ve sunulan herhangi bir meşru hizmete karşılık alınan işçilik ücretinden elde edilen kazancı helal saymıştır.
Bu genel bilgiden sonra, "şans oyunları" adı altında oynanan ama aslında bir kumar türü olan piyangoyu ele alacak olursak, Kur'an-ı Kerim'de kesin bir dille yasaklanmış olması hasebiyle İslam dini bütün Müslümanlara böylesi bir uygulamayı "haram" olarak kabul etmelerini emretmektedir. Mâide suresinin 90. ayeti açık ve nettir:
"Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar putlar ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki, kurtuluşa eresiniz."
Ayette kumar karşılığı olarak geçen "el-Meysir" kelimesi üzerine biraz bilgi verecek olursak o dönem oynanan bu kumar türünün bugün oynanan şans oyunlarının temelini teşkil ettiğini görmüş oluruz.
Kur'an'ın ve Peygamberimizin yasakladığı bir "haksız kazanç" yolu olan el-Meysir, İslam dininin gelmesinden önceki süreçte Arap toplumunda hem eğlence hem de kazanç aracı olarak görülen yaygın bir oyundu. Oyun, on kişinin bir araya gelip bir devenin veresiye olarak satın alınmasıyla başlardı. Ardından deve kesilerek yedi parçaya bölünür, sonra bu on kişi arasında kura çekimi yapılırdı. Çekilen kurada onlardan sadece yedisi söz konusu deveden pay almaya hak kazanırdı. Kurada ismi çıkmayan üç kişi ise veresiye olarak satın alınmış olan bu devenin bedelinin tamamını ödemek zorunda kalırdı. Dolayısıyla, el-Meysir, bir tarafta sadece bir kura işlemiyle bir devenin yedide birine sahip olan "kazanan"ların; diğer tarafta ise bu devenin bedelini üçte bir oranında ödemek zorunda kalan "kaybedenlerin" olduğu, ama ona "oyun" gözüyle baktıkları bir kumar türüydü.
Geçmişteki "Meysir" ile günümüzdeki "piyango" arasında ne fark var?
Aktarılan bu bilgileri dikkatle incelediğimizde o zamanki uygulama ile günümüzdeki piyango ya da şans oyunlarının arasında büyük benzerlik olduğu görülecektir. Dolayısıyla şans oyunlarının hepsi biraz önce ifade edilen ayet ve hadislerle "şeytan işi birer iğrenç iş" olarak nitelenmiş ve "haram" kılınmıştır. Haram bir iş vesilesiyle kazanılan para da haramdır. Konuyla ilgili uyarılarda bulunan Peygamber Efendimiz, haram kazancın insanı düşüreceği kötü durumları çok etkileyici ifadelerle ortaya koymuştur.
Mehmet Emin Ay: İslam'da şans diye bir şey yoktur. Zira şans rastlantılarla ilişkilidir. Oysa İslam'da tesadüf diye bir şey yoktur. Çünkü yaşanan hiçbir şey rastlantı eseri değildir; bilakis her şey, kader-i ilahi'nin tecellisi olarak tahakkuk etmektedir. Nitekim Allah Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de "Biz her şeyi bir ölçü üzere bir plan ve program dahilinde yaratmışızdır." (Kamer, 49) buyurmaktadır.
Dolayısıyla İslam bize her şeyin bir tevafuk üzere, ince bir plan ve ölçü ile yaratıldığını beyan eder. Bu da bize, "işimizi şansa bırakma" anlayışını değil çalışıp çabalayarak sonuç elde etmeyi hedeflememizi öğütler. Ayrıca şunu da eklemeliyiz ki, Kur'an bize "İnsan için ancak çalışıp-çaba göstermesinin bir karşılığı olacağını" (Necm, 39) ifade eder.