Ramazan ayının edebiyatla buluşması: Ramazaniyyeler
Ramazan ayı, Müslüman aleminin sevincidir, neşe kaynağıdır. Her anlamda İslam'ın ışığıdır. Bunun en güzel örneği ise Ramazaniyyelerdir. Ramazaniyyeler, Ramazan ayını konu alan özel şiirlerdir. Divan edebiyatından birbirinden kıymetli isimlerin pek çok Ramazaniyye kaleme aldığını biliyoruz. Peki, Ramazan ayının edebiyatla buluşması olarak adlandırdığımız bu tür nasıl ortaya çıkmış? Ne zamana kadar ve hangi isimler tarafından yazılmıştır?
◾ İslam aleminin manevi iklimi olan Ramazan ayı, geçmişten günümüze kadar Müslümanların günlük yaşamın her alanına büyük tesirler etmiştir. Bu alanlardan biri de edebiyattır. Edebiyatımızda faziletli ay Ramazan ile ilgili yazılan şiirler bulunmaktadır.
◾ Bu şiirlere özel olarak Ramazaniyye adı verilmekteydi. Ramazaniyyeler, Divan Edebiyatı'nda Ramazan ayını konu edinen kasidelerden oluşmaktaydı.
◾ Osmanlı dönemindeki Divan şairleri hürmetlerini şiirle gösterdiği için, Ramazan ayının gelmesiyle birlikte padişahlara ve yüksek rütbeli kişilere kaside şeklinde şiirlerini sunarlardı.
◾ Ramazaniyyelerin her biri 10 ile 20 beyit arasında değişirdi. 17. yüzyılın başında yazılmaya başlanan Ramazaniyyeler, 18. yüzyıl ve sonrasında oldukça yaygınlaşmıştır.
◾ Ramazaniyye üzerine en fazla şiir kaleme alan Divan şairi Enderunlu Fazıl'dır. Fazıl, Ramazaniyye konulu on üç kaside yazmıştır.
◾ Ramazaniyye yazan diğer şairler arasında Sâbit, Nazîm, Edirneli Kâmî, Nedîm, Koca Râgıb Paşa, Şeyh Galib, Enderunlu Vâsıf, Sünbülzâde Vehbî gibi dönemin önemli isimleri de yer alır.
◾ Hece vezni ile yazılmış ve söylenmiş olan mani, ilahi ve koşma şeklinde söylenen Ramazaniyyeler de mevcuttur. Bu Ramazaniyyeler halk şairleri tarafından oluşturulabildiği için anonim maniler ve türkülerden de meydana getirilmiştir.
◾ Bazı araştırmacılar Ramazan münasebeti ile söylenmiş çoğu mani şeklindeki anonim şiirleri topladıkları kitaplara da Ramazaniyye demişlerdir.
◾ Ramazaniyye kaleme alan Divan şairlerinden biri Koca Ragıb Paşa'dır. Onun yazdığı Ramazaniyye, beytin son kelimesinden dolayı iftariye olarak anılır. Ragıb Paşa'nın yazdığı şiiri ise bu konudaki tek misaldir.
◾ Ramazan konulu mesnevi kaleme alan bir diğer isim Süleyman Nahifî'dir. "Fazîlet-i Savm" adlı 253 beyitlik orucun özellikleri, faydaları, farz ve sünnetleri, niyet edilmesi, fıtır sadakası gibi konuları işlediği bir mesnevisi vardır.
