Hilye nedir? Hilye-i Şerif yazmanın faziletleri nelerdir? Hilye-i Şerif nereden geliyor?
Hilyelerin ortaya çıkmasını sağlayan en önemli unsurlardan birinin Hz. Peygamberin: "Ya Ali, hilyemi yaz ki vasıflarımı görmek, beni görmek gibidir!" mealindeki hadis-i şerif olduğunu biliyor muydunuz? Sizler için hilye nedir? Hilye-i Şerif yazmanın faziletleri nelerdir? Hilye-i Şerif nereden geliyor? sorularını cevapladık.
📌 Sözlükte "süs, ziynet, kolye" gibi manalara gelen hilye mecazen "yaratılış, suret ve güzel vasıflar" demektir. Kelime Osmanlı kültüründe Resûl-i Ekrem'in (sav) vasıflarını, bu vasıflardan bahseden kitap ve levhaları ifade etmek için kullanılmıştır.
"Muhakkak ki bir kimse, hilye-i şerîf yazsa ve ona çok nazar eylese, Allâh Teâlâ o kimseyi hastalık ve sıkıntılardan ve ani ölümden hıfz eyler. Şayet bir yere sefer ettiğinde beraberinde götürürse, o seferinde daima Hakkın muhafazasında olur."
📌 Hilyelerde, Hz. Muhammed'in (sav) göz ve saç rengi, şekli, boyunun uzunluğu, konuşması sesinin tonu, belli başlı tavrı, bedeni ve diğer maddi özelliklerinin yanında; Hz. Peygamber'e (sav) duyulan sevgi, saygı, özlem ve şefaat arzusu dile getirilir.
Hilyelerin ortaya çıkmasını sağlayan en önemli unsurlardan biri Hz. Peygamber'in: "Ya Ali, hilyemi yaz ki vasıflarımı görmek, beni görmek gibidir!" hadis-i şerifidir. (Pala, İskender (2009), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü.)
📌 Hilye kelimesinin klasik metinlerde karşılığı "halk"tır. Arapça halk, isim olarak kullanıldığında yaratılış, fıtrat anlamına gelir. Tirmizî'nin ve birçok kaynağın kullandığı halk-ı Resûlullah ifadesi Hz Peygamber'in yaratılış güzellikleri şeklinde Türkçeleştirilmesi gerekirken yaratılış ifadesi yerine hilye ifadesi tercih edilmiştir.
📌 "Hz. Peygamber'in hilyesi hakkındaki rivayetler hadis kitaplarında "Sıfâtü'n-nebî" ve "Fezâil" gibi başlıklar altında verilir. Bu rivayetleri hadis kaynakları yanında çeşitli eserlerden derleyip bir arada değerlendiren ve "şemâil" adıyla bir ilim haline getiren Tirmizî, Kādî İyâz gibi müellifler ise hilye konusunu şemâil kitaplarının Resûlullah'ın vücut yapısıyla ilgili özelliklerinin anlatıldığı "Halku Resûlillâh" adlı ilk bölümünde incelemişlerdir."
📌 İmam Tirmizî tarafından Arapça olarak kaleme alınan Şemâil-i Nebî isimli eser, hilye türünün ilk örneğidir. Arap edebiyatında diğer önemli hilyeler, İmam Beyhakî'nin Delâil-i Nübüvve'si, Hâfız-ı İsfahanî'nin Târih-i İsfahan'ı, Kadı İyaz'ın Şifâ-ı Şerîf'i ve Hâfız Abdurrahman'ın Vefâ fi Fezâil-i Mustafâ'sıdır.
