Anadolu'da kabri bulunan sahabeler
Dünyaca tanınmış seyyah olan Evliya Çelebi, döneminde Osmanlı topraklarının büyük bir bölümüne seyahat etti. Gezdiği beldelerdeki türbeleri de ziyaret etmeyi ihmal etmeyen Evliya Çelebi, burada yattığına inanılan sahabeler hakkında önemli bilgiler de verdi. İşte sizler için Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesine göre Anadolu'daki sahabeleri derledik.
Evliya Çelebi 1630-1631 yılında İstanbul'dan seyahatlerine başladı. Ardından Bursa ve Trabzon'u gezdi. On yıl boyunca başta Erzurum olmak üzere Gümüşhane, Sivas, Tebriz, Bakü ve Tiflis gibi dönemin önemli şehirlerini dolaştı. Osmanlı ordularıyla birlikte pek çok sefere katıldı ve bu seferler sırasında gördüklerini kaleme aldı.
Evliya Çelebi'nin seyahatleri sırasında uğradığı yerlerden biri Diyarbakır'dır. Evliya Çelebi, günümüzde 27 şehit sahabe olarak bilinen ziyaretgâhtan bahseder ve buraya yaptığı ziyareti şöyle anlatır: "İç Kale'de, Paşa Sarayı yanında, Hz. Hâlid Camisi'nde zevk sahiplerinin piri, şevk erbabının Şeyhi Gazi şehit b. Hâlid b. Velîd. Hz. Hâlid, pençesi ile Diyarbakır'ı Kayserlerin elinden almak için çabalayıp sonunda almış ve oranın hâkimi iken oğlu vefat etmiş ve İç Kale'deki camiye defnolunmuştur. Halen herkes tarafından ziyaret olunur. Ben saadetlü türbesine yüz sürüp şu beyti yazdım: "Ecel suhânı hak eyler hadîdi, dahî Hâlid Velîd b. Velidî"
'27 şehit Sahabe Türbesi', Diyarbakır şehir merkezinde, sur dibinde bulunan İç Kale Camii bitişiğindedir. Türbe 1631 yılında Diyarbakır valisi Silahtar Mustafa Paşa tarafından yaptırıldı. Türbede, başta Hz. Halid b. Velîd'in oğlu Hz. Süleyman olmak üzere Diyarbakır'ın fethi sırasında şehit düştüğüne inanılan 27 sahabenin kabirleri bulunur.
Hz. Süleyman Cami'nde gömülü olan Hz. Süleyman ve 27 arkadaşının sayısının aslında 40 olduğu da söylenir. Aslında bu şehitler toprağa gömülü değillerdi. Mahzende ve üstleri açık diye bilinirdi. Şöyle bir hikâye dilden dile dolaşırdı, Diyarbakır'da: "Caminin türbedarı Muhittin Efendi her gün pamuk satın alarak mahzene inip oradaki şehit sahabenin kanlarını silermiş. Yüzündeki perdeleri ise hiç açmazmış. Bir gün pamuk alacak para bulamaz. Dalgın bir şekilde düşünürken temiz yüzlü bir yabancı yanına gelir ve bir kese para koyar avucuna. Sonra kaybolur. Türbedar bu para ile pamuk alıp mahzene iner. Şehitlerine kanlarını temizler. Bu arada şehitlerden birinin yüzündeki perdeye eli değer. Yüzü açılır. Hayretle görür ki bugün kendisine para veren kişidir."
