Arama

Ünlü yazarların romanlarındaki ev imgesi

Fransız filozof Gaston Bachelard'ın "ilk evrenimiz" olarak tanımladığı evlerimiz insanın kendi benliğini düşündüğü yegane mekanlardık. Bu haikati bilhassa evlerimize kapandığımız pandemi günlerinde iyice idrak ettik. Yalnızca biz değil, seneler evvel yaşayan edebiyatçılarımız da mekanın işlevleri hakkında düşünmüş ve içinde bulundukları dönemin sosyo-kültürel şartlarına göre bir ev imgesi oluşturmuşlardır. Peki, hepimizin aşina olduğu ünlü roman sayfalarında ev imgesi nasıl şekillenmiştir?

  • 3
  • 14
İNSAN EVE GİRERKEN DE EVDEN ÇIKARKEN DE ASLINDA EVRENİN İÇİNE DOĞRU İLERLER
İNSAN EVE GİRERKEN DE EVDEN ÇIKARKEN DE ASLINDA EVRENİN İÇİNE DOĞRU İLERLER

🔘 Bachelard'ın açtığı yolda ilerleyen Mehmet Narlı, Şiir ve Mekan isimli çalışmasında mekân-edebiyat ilişkisi üzerinde dururken önce "ev" konusunu ele alır.

🔘 Narlı, Türkçede ev kelimesinden türeyen isim, fiil, sıfat ve zarfların, ev kelimesinin el vermesiyle kurulan deyim ve atasözlerinin çokluğuna işaret eder. Bu atasözü ve deyimlerin ise "dünya kurmak amacıyla" oluşturulduğunu vurgular.

🔘 Narlı'ya göre "Ev, evrenin direği, merkezidir; 'dünyada mekân'sız (evsiz) ve 'ahirette iman'sız olmak, insanoğlunun fizik ve metafizik âlemde anlamsız ve işlevsiz kalmasıdır. Sadece dünyayı çoğaltmaz evler; âhireti de doldururlar, yaşam da ölüm de onun içinde gerçekleşebilir. Böyle olunca da insan, eve girerken de, evden çıkarken de aslında evrenin içine doğru ilerler.

Mehmet Narlı'nın Şiir ve Mekan kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.

  • 4
  • 14
EV İMGESİ ROMANLARDA NASIL YER ALIR?
EV İMGESİ ROMANLARDA NASIL YER ALIR?

🔘 Narlı'ya göre, edebiyat ve mekân ilişkisi, mekândaki hafızayı hatıra ve rüyalar yoluyla çözümlemeye; mekânın yansıtıcı vasfını görmeye dayanır. Mekânın insan, insanın mekân üzerindeki izlerini edebi eserlerde aramadan yapılan her analizin eksik kalacağına işaret eden yazar, Bachelard'ın şairin mekânla ilişkisinin duygusal boyutu aştığını söylemesine değinir. Peki varlık dünyalarımızı kapsayan evler, roman sayfalarında nasıl yer alır?

🔘 Romanlarımızda ev, kimi zaman sığınılacak bir mekan kimi zaman da insanoğlunun hapsolduğu kaçınılması gereken koca bir evrendir. Kültür ve medeniyetimizin geçirdiği değişimler, romanlara yansıyan "ev"ler üzerinden pekala incelenebilir.

  • 5
  • 14
AHMET MİTHAT'IN "EVİNE BAĞLI" RAKIM'I
AHMET MİTHAT’IN EVİNE BAĞLI RAKIM’I

🔘 Yazı makinası olarak bilinen Tanzimat sanatçılarından Ahmet Mithat Efendi'nin romanlarında ev konusu çok yoğun biçimde işlenir. Hace-i evvel olması vesilesiyle, romanları bile mekânsal bakımlardan ders kitabı olabilecek mahiyette gerçekçidir.

🔘 Felatun Bey ile Rakım Efendi romanında Doğu ve Batı temalarını keskin çizgilerle belli etmek adına Rakım Efendi'nin evi "alaturka bir Türk evi" olarak okuyucuya sunulur. Beyoğlu'nda gününü gün eden Felatun Bey'in aksine Rakım Efendi, akşam olduğunda evine gelir ve evdekilerle aynı sofrada yemek yer, ev bu anlamda Rakım Efendi'nin huzur bulduğu bir sığınaktır.

🔘 Rakım'ın eve olan bağlılığı yazar tarafından da sık sık vurgulandığı üzere Felatun Bey'in iyi özellikleri arasında yer alır, evde olmak henüz ahlaken bozulmamışlığın bir sembolü olarak sunulur. Tanzimat dönemi romanlarında mekan, ahlak ilişkisiyle ele alınır, bu açıdan ev dış dünyanın kirinden koruyan, mahremiyetin bulunduğu bir yerdir.

Felatun Bey ile Rakım Efendi üzerine tiyatral bir inceleme

Ahmet Mithat'ın Beykoz'u

Felatun Bey ile Rakım Efendi kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.

🔘 Felatun Bey ile Rakım Efendi'de daha keskin çizgilere sahip olan Ahmet Mithat, Araba Sevdası romanında bu düşüncelerini kırar. Araba Sevdası her ne kadar çoğunlukla dış mekanda geçen bir roman olsa da kapalı mekandaki tasvirlere bakıldığında, Ahmet Mithat'ın düşünce dünyasındaki yenilikler göze çarpar. Alafranga dekorlarla süslenmiş evler buna bir örnek teşkil eder.

🔘 Ahmet Mithat aynı zamanda kendi evine de oldukça düşkün bir yazardır. "Dünyanın en güzel şehri İstanbul, İstanbul'un en güzel yeri Beykoz, Beykoz'un en güzel yeri benim yalının olduğu yerdir" diyen yazar, evini dünyanın merkezine alır.

Araba Sevdası kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.

  • 7
  • 14
SERVET-İ FÜNUN ROMANINDA BİREYSELLEŞMENİN MEKANI OLAN EVLER
SERVET-İ FÜNUN ROMANINDA BİREYSELLEŞMENİN MEKANI OLAN EVLER

🔘 Bireyselliğin öne çıktığı Servet-i Fünun romanlarında kişilerin ruh halleri ve yeni gelişen Osmanlı burjuvazisi mekan tasvirlerine de yansır. Bu mekanlardaki bunalımlı atmosferde dönem modası haline gelen "melankoli"nin büyük tesiri vardır.

🔘 Servet-i Fünun romanlarında ev karakterlerin ruh hallerine göre tasarlanır. Ev artık bu romanlarda bireyselleşmenin, ideale uzaklaşmanın ve yavaş yavaş ahlaki niteliklerden kopmanın yaşandığı mekandır.

🔘 En çetin hayal kırıklıkları yine bu bireyselleşmenin merkezi evlerde yaşanır. Fakat bu dönemde roman kahramanları istedikleri ölçüde bireyselliklerini gerçekleştiremediği için evlerden koparlar.

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN