Arama
Edebiyatımızın meşhur mevlidhanları
Mevlid, Peygamber Efendimizin (SAV) doğduğu günü, yıldönümü vesilesiyle yapılan anma kutlamalarını ifade eder. Aynı zamanda Müslüman şairler tarafından Hz. Peygamber'i (SAV) anlatma gayesi ile kaleme alınan eserlere de "mevlid" denir. Özellikle Hz. Peygamber'in (SAV) doğumunun kutlandığı Mevlid Kandili'nde, yazılan şiirler beste şeklinde okunur. Musikinin anlamlı nağmeleri ile mevlidi icra eden sanatkarlara ise mevlidhan denir. Peki, edebiyatımızın meşhur mevlidhanları kimlerdir?
MEVLİDHAN
🔸 Şairler tarafından kaleme alınan mevlidler, özellikle Peygamber Efendimizin (SAV) doğumunun kutlandığı Mevlid Kandili gecesinde en güzel şekli ile okunmaya çalışılır. Bu noktada devreye musiki sanatı girer.
🔸 Musikinin anlamlı nağmeleri ile buluşan mevlidi şanına yaraşır bir üslup ile icra eden sanatkarlara "mevlidhan" denir. Bilinen ilk mevlidhanlar, şair Süleyman Çelebi'nin yazdığı mevlidi besteleyerek okuyan Sinaneddin Yusuf Çelebi ve Bursalı Sekban'dır.
İLK MEVLİDHANLAR
🔸 Sekban ve Sinaneddin Yusuf, besteli mevlidin ilk ve en meşhur isimlerindendir. Süleyman Çelebi'nin kaleme aldığı mevlidi ikisinin bestelediği düşünülse de eseri öncelikle Sekban'ın bestelediği, sonrasında Sinaneddin Yusuf'un bunu farklı bir üslup ile ele aldığı yönünde görüşler vardır.
🔸 Genel kanaat, mevlidi ilk olarak Sekban'ın bestelediğidir. Ancak meşk yoluyla yayılan eser, uzun ve zor olduğu için kısıtlı kişiye ulaşır. Bu nedenle zaman içerisinde unutulur.
🔸 Dini musiki konusunda döneminin yetkin isimlerinden Sinaneddin Yusuf ise Süleyman Çelebi'nin yazdığı mevlidi, yeni bir tarz ile besteler. Bunun yanı sıra birçok beste yapar.
BURSALI MEVLİDHANLAR
🔸 Sinaneddin Yusuf ve Bursalı Sekban'dan sonra onların izinden giden birçok mevlidhan yetişir. Bunlardan biri, Bursa musikişinaslarından Übeyd Efendi'dir. Mevlidi, kendisi gibi Bursalı olan Sekban'dan meşk eder ve ondan icazet alır.
🔸 Übeyd Efendi, hocalarından aldığı ilmi zamanla geliştirir ve kendisi de icazet verir hale gelir. Osman Efendi isimli zat da talebelerinden biridir. Übeyd Efendi'den meşk ederek aynı usülde mevlid okur.
ZEYREK CAMİİ MÜEZZİNİ HÜSEYİN DEDE
🔸 Tarihler 1700'lü yılları gösterdiğinde İstanbul'da mevlidhanlık geleneği gelişim gösterir. Bu konuda önemli isimler yetişir. Zeyrek Camii Müezzini Hüseyin Dede de mühim mevlidhanlar arasındadır.
🔸 Cami musikisi, diğer müzik türlerinin beslendiği önemli sanat kaynaklarındandır. İmamlar ve özellikle müezzinler, ezan ve namaz esnasında, öncesi ve sonrasında kamet cümlelerini belli makamlarda okurlar. Bu nedenle musiki ile yakından ilgilidirler. İstanbul Fatih'te yer alan Zeyrek Camii'nin Müezzini Hüseyin Dede de musiki ile olan irtibatını mevlid icra ederek geliştirir. Böylece dönemine nam salmış büyük bestekarlardan olur.
MUSULLU ÂMÂ HAFIZ OSMAN EFENDİ
🔸 1800'lü yıllarda özellikle sesi ve icrası ile dikkat çeken Musullu Âmâ Hafız Osman Efendi, dönemin önemli mevlidhanlarındandır. Hafız Osman Efendi, Musul'da doğar ve çocukluğunda üvey annesinin kötü muameleleri sonucu kör olur. Bu talihsiz durum, onun Kur'an'ı hıfzetmesine engel olmaz. Hafız olan Osman Efendi, bütün yaşadıklarının ardından Musullu Âmâ Hafız Osman Efendi diye anılmaya başlar.
🔸 Geçimini sağlamak ümidiyle Musul'dan İstanbul'a gelen Osman Efendi, İslam ilmi üzerine eğitim alır. Bu esnada musikiye olan kabiliyetini keşfeder. Hatta bir dönem, Çemberlitaş'ta açtığı kitapçı dükkanının, tanınmış musikişinasların buluşup sohbet ettikleri bir mekan haline geldiği söylenir. Ayrıca Osman Efendi, Türkçeyi güzel konuşması ve tiz bir sese sahip olması ile tanınır.