Edebiyatımızda mektup
Dünyanın henüz "büyük bir köy" olmadığı, telefonun icat edilmediği dönemlerde insanlar mektup ile iletişim sağlıyordu. Mektuplar yüz yıllar boyunca en güzel en kalbi duyguların tercümanı olmuştur. Sizler için Mehmet Akif'ten Cahit Zarifoğlu'na, edebiyatımızın önde gelen mektup kitaplarını derledik. Mektup nedir? Edebiyatımızda mektup kitapları, edebi mektup örnekleri, edebi mektuplar…
Mehmet Akif etkisi çağını aşan münevverlerimizdendir. Şair olduğu kadar spprcu, sporcu olduğu kadar da eylem adamı olan milli şairimiz muhtelif sebeplerden dolayı hayatının son senelerini Mısır'da geçirir. Şair, ailesinden uzak olduğu senelerde hanımı, kızları, oğulları ve damadına mektuplar yazarak Mısır'ı ve halet-i ruhiyesini dile getirir. Mektuplar sessiz geçen bir hayatın şahidi oldukları gibi Mehmet Akif'in memleket özlemini de ortaya döker.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Teşkilat-ı Mahsusa tarafından Arabistan'a gönderilen Mehmet Akif, burada İngilizlere karşı halka karşı propaganda yapar.
📍 İlginç Bilgi:
Mehmet Akif, I. Cihan Harbi'nin bir döneminde Almanya'da bulunan Hintli Müslüman esirlere vaaz eder. Bu süreç altı ay sürer. Almanya'da gelişen bilim onu etkiler.
Alıntılar
➡ "Evlâdım Ahmed Bey,
Mektûbunuzdan, âfiyetinizden, geniş geniş geçinmekte olduğunuzdan, Ferdâ Kadın'ın resminden, oralarda kış olmadığından ayrı ayrı memnûn oldum. Allah sa'âdetinizi dâ'im etsin."
➡ "Su'âd,
Ferdâ Kadın çok hoşuma gidiyor. Eğer meşgûliyetim başımdan aşmış olmasa, dediğin gibi oturur, o kız için uzun boylu bir şiir yazardım. Hakîkat onun zekî, mâ'sûm çehresi bana çok şeyler ilham edecek. Ma'amâfîh sağ olursam ileride bu mevzû'a dair bir şeyler karalarım."
Cahit Zarifoğlu Mavera dergisi serüveni boyunca genç yazar ve şairlerle muhatap olur, onların dergiye gönderdikleri metinleri düzenler ve gençlerin edebi gelişimlerine birinci elden etki eder. Şairin vefatından sonra derlenen mektuplar bir kitap boyutu kazanır. Mektuplarda, Zarifoğlu'nun hayata ve sanata karşı olan bakış açılarını görmek mümkündür. O, sanata Müslümanca bakan çalışkan bir editör ve yayıncıdır. Bu ve benzeri bulgular Zarifoğlu'nun sanatı ve sanat anlayışı hakkında bize fikir verir.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Zarifoğlu ve arkadaşları Mavera Dergisi etrafında bir kültür ocağı kurarlar. Bu edebi mahfil edebiyatımızda iki kuşağı etkileyerek bir ekol oluşmasına katkı sağlar.
📍 İlginç Bilgi:
Bir yazar ve şair olmasının yanında Zarifoğlu, büyük bir suskundur. Susmayı tercih eder ve bu suskunluğu aslında insanlardan kaçma çabasıdır.
Alıntılar
➡ "Bir duyguyu kovalayarak olmaz ki eleştiri..."
➡ "İnsan kendi mutlu olma imkânını görebilmeli. Mutluluksa filmlerin, romanların içinde değil, kendi yaşadığımız basit hayatın içindedir. Ve önemli olan yaşanılan "an"dır."
➡ "Çünkü mektupsuzluk, yalnızlığın adıdır. Çağdaş insan, onca kalabalık içinde yalnız yaşıyorsa bu durum, mektubun hayatımızdan çıkıp gitmesiyle de ilgilidir."
Nuri Pakdil edebi türlerin hemen hepsinde eser veren nadir kalemlerimizdendir. Yakın zamanda kaybettiğimiz Pakdil'in mektupları 1956 ve 2013 yılları arasını kapsar. Bu da bizlere bir yazarın hayatını 57 sene boyunca gözlemleme imkânı sunar. Pakdil çağa bakışı, lügati ile kuşakları etkileyen bir yazardır. Mektuplarında hayata, sanata ve insan ilişkilerine dair çok güzel yorumlar ve önemli tespitler barındırır.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Nuri Pakdil sırf laf olsun diye bir Batı eleştirisi içine girmez. Pakdil, Doğu'yu bildiği kadar Batı'yı da çok iyi bilen bir yazardır. Yazar, "Batı Notları"nda hem iki medeniyet arasında bir karşılaştırma hem de ciddi bir Batı eleştirisi yapar.
📍 İlginç Bilgi:
Nuri Pakdil fıtrat olarak çok çalışkandır. Edebiyat Dergisi ve yayınevinin yeri geldiğinde başyazarı yeri geldiğinde ise çaycısıdır.
Alıntılar
➡ "Sabah namazına her gün kalkabilsek, bu çağın boynuna demir halkayı geçirebiliriz gibi geliyor bana."
➡ "Her şeyde kendimi yaşıyorum. Kimsesiz. Böylesi insanlar daha çok güzelleşiyorlar bende..."
➡ "Namaz, zamanın kalp atışıdır."
Cenap Şahabettin iyi bir şair olduğu gibi nesiri kuvvetli bir yazardır. Görevli olarak katıldığı Hac yolculuğunu mektup türünde yazan şair, herkese nasip olmayan o kutsal vecibeyi en güzel şekilde mektuplarında anlatmıştır. Mektuplarda 19. Yüzyılın havası sezildiği gibi toplumsal meseleler öne çıkar.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Ona göre şiir; "sözcüklerle yapılmış bir şiir"di. Şiir hayatı boyunca sembolizmin etkisi altında kalan şair, bu alanda şöhrete ulaştı.
📍 İlginç Bilgi:
Cenap Şehabettin'in babası Binbaşı Osman Şahabettin Bey Osmanlı-Rus savaşı sırasında Gazi Osman Paşa'nın emri altında şehit düşmüştür.
Alıntılar
➡ "Çevresinde her şey değişmiş, yalnız o kutsal Nil akmaya başladığı ilk gündeki halini koruyabilmiştir."
➡ Bizim büyük kabahatlerimizden birisi, roman okuyarak düşüncemizi eğitmeye çalışmak değil midir?
➡ "İki günden beri toprak özlemi ile gıcıklanan ayaklarımıza bir hoşnutluk duygusu, bir toprağa kavuşma huzuru geldi. Toprak üzerinde olduğumuza inanmak için adımlarımızı hızla yere vuruyorduk..."
Ahmed Rasim nevi-i şahsına münhasır bir kalemdir. Edebi hayatı boyunca takip edilemeyecek denli yazı yayınlayan yazar, 20. Yüzyılın başındaki İstanbul'u tüm yönleriyle toplam 43 mektupta anlatır. Bilhassa sosyal tarih alanında çalışan akademisyenlerin başucunda olan eser, büyük bir boşluk doldurmaktadır. Ahmed Rasim'in o latif Türkçesi ile anlattığı İstanbul'un sosyal yaşantısı bugün dahi en çok rağbet edilen kitaplar arasındadır.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Yazarlık hayatı boyunca pek çok dergi ve gazete için yazılar yazan Ahmed Rasim, bitmez tükenmez bir iştah ile yazın hayatını sürdürdü.
📍 İlginç Bilgi:
Memuriyeti fıtratına yakıştıramayan Ahmed Rasim adeta Balzac edası ile hayatını yazarak kazandı.
Alıntılar
➡ "Ah, beklemek! Sen ne kadar tatlı, ne kadar güzelmişsin."
➡ "Çorba, zenginlerin dostu ve fakirlerin sevgilisidir."
➡ "İnsanlığın engin bilgilerini içine alabilmek için zihin ve ömür dardır, kısadır. İnsanları kendi lisanlarından başka lisana ihtiyacı olmaksızın bilgi edinmeye götürebilecek bir yol bulalım."
