Dede Korkut Hikayelerinde insani değerler nasıl yer alır?
Oğuz Türklerinin bilinen en eski epik destansı hikayelerinden oluşan Dede Korkut kitabı, destan döneminden halk hikayelerine geçiş dönemi eseridir. Oğuzların yaşam biçimlerinden, ekonomisine, inançlarından, giyinişlerine, beslenmelerinden içinde yaşadıkları doğaya kadar pek çok konuda bilgi sağlayan bir kaynaktır. İçerisinde işlenen sevgi, saygı, merhamet, cömertlik ve din gibi değerlerden ötürü günümüze de çok şey söyler. İşte hikayelerden örneklerle Dede Korkut eserinde insani değerler...
🔸 Dede Korkut (Korkut Ata), Oğuz Türklerinin eski destanlarında yüceltip kutsallaştırılmış; bozkır hayatının geleneklerini ve törelerini çok iyi bilen, kabile teşkilatını koruyan yarı-efsanevi bir bilgedir ve Türklerin en eski destanı olan Dede Korkut Kitabı'ndaki hikayelerin anlatıcısı ozandır.
🔸 Tarihî kaynaklarda ve çeşitli Oğuz rivayetlerinde adı kimi zaman sadece "Korkut", kimi zaman "Korkut Ata" olarak geçer; Batı Türkçesinde "Dede Korkut" olarak da anılır.
🔸 Dede Korkut'un Oğuzların İslâm'ı kabul edişlerinden önceki dönemlerin bir kâhini (kam, baksı) olduğu, İslâmlaşma sürecinde kültürel değişime paralel olarak bir evliya kimliğine büründüğü düşünülür.
🔸 Geçmişten günümüze toplumsal düzeni daha iyi hale getirebilmek için insanlara dürüstlük, sevgi, saygı, hoşgörü, din gibi birtakım değerler aşılanmaya çalışılır.
🔸 Dede Korkut hikayeleri de bünyesinde barındırdığı değer yargılarıyla oldukça kıymetli bir eserdir. Nitekim Türk toplumunun kültürel değerlerini ve ortak geçmişini sonuna kadar yansıtır.
🔸 Dede Korkut, Oğuz Türklerinin sesi olarak doğruyu, iyiyi ve Allah'ın varlığını ve birliğini gösteren ulu bir kişi şeklinde hikayelerde karşımıza çıkar.
🔸 Ayrıca bu hikayelerde toplumun yaşayışı adetleri, gelenek ve görenekleri türlü şekillerle yansıtılır. Eser bu yönüyle değer ve kültür taşyıcısı olarak görülmektedir. Peki, Dede Korkut' Hikayelerinde hangi değerler yer almaktadır?
🔍Dede Korkut kimdir? Eşsiz hazine değerindeki Dede Korkut Hikayeleri
🔸 Dede Korkut Hikayelerinin neredeyse hepsinde sevgi teması işlenir. Doğa sevgisi, evlat sevgisi, anne baba sevgisi, kardeş sevgisi, eş sevgisi işlenen sevgi türleridir.
🔸 Olayların temelini oluşturan ve sıklıkla işlenen anne baba sevgisi Begil Oglu Ermen Hikayesinde şöyle yer alır:
"Baba, ne söylüyorsun, ne diyorsun?
Bağrımla yüreğimi ne dağlıyorsun?
………
Altındaki al aygırı bana ver,
Kan terletip koşturayım senin için;
Sırtı sağlam demir giysini bana ver,
Yeni yaka diktireyim senin için;
Kara çelik öz kılıcını bana ver,
Gafillice başlar keseyim senin için."
🔸 Pasajda Ermen, babası Begil'e olan sevgisini ve onun için yapacaklarını dile getirir.
🔸 Anne baba sevgisinin yanında eş sevgisi de Dede Korkut hikayelerinde yaygın biçimde göze çarpar. Çoğunlukla aşina olduğumuz Deli Dumrul Hikayesinde anne baba Deli Dumrul'a kendi canlarını veremezken, eşi hemen vermeye razı olur.
🔸 Deli Dumrul da eşini çok sevdiği için onun yaptığı bu fedakarlığı kabul etmez. Deli Dumrul'un eşi sevgisini şu sözleri ile ifade eder:
"Göz açıp gördüğüm,
Gönül verip sevdiğim,
Koç yiğidim, şah yiğidim!
………
Karşıda yatan kara dağları,
Senden sonra ben neylerim?
Yaylar olsam benim mezarım olsun,
Soğuk soğuk suların
İçer olsam benim kanım olsun
…….
Yer tanık olsun, gök tanık olsun,
Benim canım senin canına kurban olsun! "
