Arama
Abdülkerim Kuşeyri kimdir? Kuşeyri tefsiri Letaifu'l İşarat...
Abdülkerim Kuşeyri, mutasavvıf, kelâm, tefsir ve hadis âlimi olarak, İslam literatürüne pek çok kıymetli eser bırakan bir isim. Güzel hitabeti ve etkili vaazları ile yaşadığı dönemde ün kazanmış; ondan söz ederken "taşa hitap etse onu bile eriteceği" söylenmişti. 27 yıl boyunca hadis dersleri veren Kuşeyri, tasavvuf, kelâm, hadis, fıkıh, tefsir, gramer, lügat ve edebiyat gibi ilim dallarında geniş bilgiye sahipti. Fikriyat Yayınevi'nin ilk eseri olan Kuşeyri'nin Kur'an-ı Kerim tefsiri, kıymetli yazarımız Ekrem Demirli'nin çevirisi ile "İlahi Kelam'ın Sırları" adıyla raflarda yerini aldı. Bu vesileyle eserin müellifi Abdülkerim Kuşeyri'nin yaşamını ve gelecek nesillere miras bıraktığı eserlerini derledik.
Mutasavvıf, kelâm, tefsir ve hadis âlimi Abdülkerim Kuşeyri, 986 yılında, bugün İran'ın Türkmenistan sınırı yakınındaki Kûçan kasabasının bulunduğu Üstüvâ yöresinde doğdu.
Baba tarafından Arapların İran'ı istilâları sırasında Horasan'a gelip yerleşen Kuşeyr, anne tarafından Benî Süleym kabilesine mensuptur. Küçük yaşta babasını kaybedince akrabalarından Ebü'l-Kâsım el-Yemânî'nin himayesinde büyüdü, Arapça ve edebiyat bilgilerini ondan öğrendi. Biniciliğe ve silâh kullanmaya heves etti; iyi bir binici ve silâhşor oldu.
Kuşeyrî, babasından miras kalan köyüne konulan ağır verginin hafifletilmesini sağlamak ve hesap öğrenip maliye memuru (müstevfî) olmak amacıyla genç yaşta Nîşâbur'a gitti. Burada bir rastlantı sonucu dönemin tanınmış sûfîlerinden Ebû Ali ed-Dekkâk'ın sohbet meclisine katıldı ve kendisinden etkilenerek müridi olmak istedi.
Dekkâk ona önce ilim tahsil etmesini söyledi. Bunun üzerine Kuşeyrî Ebû Bekir Muhammed et-Tûsî'den Şâfiî fıkhını öğrendi. Ayrıca kelâm âlimi İbn Fûrek'in, onun vefatından sonra Ebû İshak el-İsferâyînî'nin derslerine devam etti.
İsferâyînî'nin kendisine derslerine devam etmesi gerekmediğini, kitaplarını okumasının yeterli olduğunu söylemesi, onun bu sıralarda kelâm ilminde oldukça ileri bir seviyeye ulaşmış olduğunu gösterir. Kuşeyrî bu dönemde Bâkıllânî'nin eserlerini inceleyerek Eş'ârî kelâmını benimsedi. İlimle meşgul olduğu bu yıllarda bir yandan da mürşidi Dekkâk'ın sohbetlerine devam ederek tasavvufî alanda kendini geliştirdi. Dekkâk onu kızı Fâtıma ile evlendirdi ve medresesinde ders vermesine izin verdi.
Hadis ilmiyle de uğraşan Kuşeyrî el-Müstedrek müellifi Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebü'l-Hüseyin el-Haffâf, Ebû Nuaym el-İsferâyînî, Ebû Bekir Abdûs el-Müzekkî, Ebü'l-Hasan el-Ahvâzî gibi muhaddislerin derslerine devam etti. Hatîb el-Bağdâdî başta olmak üzere birçok tanınmış muhaddis kendisinden hadis rivayet etti.
Mürşidi Dekkâk'ın vefatından sonra Muhammed bin Hüseyin es-Sülemî'ye intisap ederek tasavvufî bilgisini ve tecrübelerini arttıran Kuşeyrî'nin etrafında çok sayıda öğrenci toplandı, ayrıca halkın saygı ve güvenini kazandı.
Ali bin Hasan el-Bâharzî, Kuşeyrî'nin güzel hitabeti ve etkili vaazlarından söz ederken taşa hitap etse onu bile eriteceğini, meclisine şeytan getirilip bağlansa tövbe edeceğini söyler.
İbn Hallikân'ın tefsirlerin en iyisi ve en açık olanı diye nitelendirdiği et-Tefsîrü'l-Kebîr adlı eserini Sülemî'nin sağlığında 1019 yılından önce yazmaya başlayan Kuşeyrî, bu dönemde Ahmed bin Hüseyin el-Beyhakî ve İmâmü'l-Haremeyn Ebü'l-Meâlî'nin babası Rüknülislâm el-Cüveynî'nin de aralarında bulunduğu bir grupla hacca gitti.
Yolculuk esnasında Bağdat ve Hicaz'daki âlimlerden hadis dinledi.