Arama

Osmanlıca dersleri VI- Elif ve He okutucuları

Osmanlıcadaki kelimelerde ünlü harflerin gösterimiyle Arapça ve Farsça kelimelerdeki ünlü harflerin gösterimi birbirinden farklıdır. Osmanlıcadaki ا ٬ه و٬ى okutucu harfler, önüne geldikleri harfleri a, e, o, ö, u, ü, ı, i sesleriyle okutur. Peki Osmanlıcada a ve e seslerini hangi okutucu harfler karşılar? Fikriyat Akademisi olarak hazırladığımız Osmanlıca derslerinde bu hafta, elif ve hemze okutucularını sizlere aktaracağız.

Osmanlıca dersleri  VI- Elif ve He okutucuları
Yayınlanma Tarihi: 19.2.2019 09:16:00 Güncelleme Tarihi: 19.02.2019 18:06

Osmanlıcada sesli harfleri göstermek için aynı zamanda sessiz harf olarak da kullanılan elif, vav, ye ve he olmak üzere dört harf kullanılır. Arap alfabesi Türkçenin zengin ünlü sistemini göstermede yetersiz kalır.

Buradaki elif, vav, he ve ye okutucu harfleri, diğer harflerin önüne gelerek önceki sesleri okuturlar. Böylece hece ve kelimelerin oluşmasını sağlarlar. Elif harfi, Arapçadaki üstün harekesinin yerini alır.

ELİF(ا) OKUTUCU HARFİ

Elif (ا)ve he (ه) "a ve e" seslerini karşılamak için kullanılır. Ancak Osmanlıca imlasında kelime başındaki "e" sesini karşılamak için mutlaka elif harfi kullanılır.

Elif (ا) kelime başındaki "a" sesini karşılayabilmesi için üstüne med işareti şeklinde bir elifin yazılması gerekir.


Burada medli elif harfinin kelime başında a sesini karşılaması "ak" ve "adım" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi. Osmanlıcanın sağdan sola yazılıp okunurken Latincenin soldan sağa yazıldığı unutulmaması gereken en önemli husustur.

ÖRNEK KELİMELER

آتش : Ateş

آغاچ :Ağaç

آياق : Ayak

آرسلان : Arslan

آشاغى :Aşağı

Burada medli elif harfinin kelime başında â sesini karşılaması "âb" ve "âtî" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

آفرين :Âferin

آيت : Âyet

آهسته : Âheste

آرزو : Ârzu

آمين : Âmin

Burada elif harfinin kelime başında a sesini karşılaması "asl" ve "asker" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

احباب: Ahbâb

آخلاق: Ahlâk

اطلس : Atlas

احمد : Ahmed

اعمی : a'mâ

Elif harfi a, â olarak okutabildiği gibi e olarak da okutabilir. Burada elif harfinin kelime başında e sesini karşılaması "er" ve "ekmek" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

ابرو : Ebrû

ازبر : Ezber

اذان : Ezân

اول : Evvel

Baştaki 'e' sesi için elif harfinin üzerine hemze konulabilir. Bu husus "el" ve "emek" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

أش : Eş

أل : El

أو : Ev

Kelime içerisinde a sadece elif ile gösterilir. Kelime sonunda a yine elifle(ا), kimi eklerin ve kelimelerin kalıplaşmış yazılışlarında ise hemze(ه) ile gösterilir.

Burada elif harfinin kelime ortasında a sesini karşılaması "yasa" ve "haşa" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

قارا : Kara

بال : Bal

چاغ : Çağ

قاش : Kaş

انسان : İnsan

Kelime sonundaki e sesi ise hemze (ه) ile gösterilir.

Burada hemze harfinin kelime sonunda e sesini karşılaması "ece" ve "çetele" kelimelerinin Osmanlı alfabesiyle yazımıyla gösterildi.

آننه: Anne

دده : Dede

يينه: Yine

تپه : Tepe

يوجه : Yüce

HE OKUTUCUSU

Osmanlıcada "e" ünlüsü kelime başında elif, kelime sonunda ise güzel he ile yazılır. Kelime içinde e sesi genel olarak gösterilmez.

يدك : yedek

ازبر : Ezber

كرك : Gerek

Fakat üç heceli kelimelerde ortadaki e ünlüsü genellikle yazılır.

ده كيز : Deniz

كله بك: Kelebek

HATIRLATMA!

He ister kelime içinde ister kelime sonunda "a" veya "e" ünlüsünü göstermek için kullanıldığında kendinden sonra gelen harfle bitiştirilmez:

تپه ده : Tepede

قارغه لر : Kargalar

Kelime sonundaki a ünlüsü güzel he ile de gösterilebilir.

باشقه : Başka

يونجه : Yonca

آصمه : Asma

OKUMA ÖRNEKLERİ

Kanayan damar can yakar:

قاناين طمار جان ياقار

Dal sarkar, kartal kalkar:

دال صارقار،قارتال قالقار

Ağaçtan maşa olmaz.

آغاچدن ماشا اولماز

İnkâr tutsaklık, inanç özgürlüktür.

انکار طوتساقلق،اينانج اوزكورلك در

Sordular da söyledim.

صورديلرده سويله دم

Dünya kimseye kalmaz.

دنيا كيمسه يه كالماز

Dereden tekne geçmez.

دره دن تكنه كچمز

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN