Arama
Türkiye tarihinin kara lekesi: 12 Eylül 1980 Darbesi
Türkiye tarihinde demokrasiye vurulan darbelerden biri 43 yıl önce bugün, 12 Eylül 1980'de yaşandı. Bu tarihten sonra yaşananlar ülkeyi tamamen değiştirmiş, adeta karanlığa sürüklemişti. İdamlar, kötü muameleler, işkenceler ile hafızalara işlenen askeri darbede antidemokratik yöntemlerle 650 bin kişi gözaltına alındı, 1 milyon 683 bin kişi fişlendi, 50 kişi idam edildi. Peki, 12 Eylül 1980 Darbesi'nde neler yaşandı?
◾ Türkiye tarihinde demokrasiye vurulan ilk darbe, 27 Mayıs 1960'da dönemin iktidar partisi Demokrat Parti'nin (DP) "ülkeyi baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü" ileri sürülerek gerçekleşti.
◾ 12 Mart 1971 Muhtırası ise Cumhuriyet tarihimizdeki ikinci darbeydi. Muhtıra sonrasında Başbakan Süleyman Demirel istifa etmek zorunda kaldı. Bu antidemokratik olay neticesinde Türkiye, temel hak ve özgürlüklere önemli kısıtlamalar getirilecek "ara rejim" dönemine girdi. Muhtıra sonrasında başlanan operasyonlarda birçok kişi gözaltına alınıp hapse atıldı ve çok sayıda kişi işkence gördü.
◾ 12 Mart 1971 Muhtırası'ndan sonraki 9 yılda, 11 hükümet değişikliği oldu. Bu süreç, Türkiye'yi 12 Eylül darbesiyle tanıştırdı.
◾ Takvimler 12 Eylül 1980'i gösterdiğinde Türkiye tarihine kara leke olarak geçen askeri darbe yaşandı. İdamlar, kötü muameleler, işkenceler ile hafızalara işlenen bu askeri darbenin mimarı ise Kenan Evren'di.
◾ TRT Radyosunda İstiklal Marşı'ndan sonra Harbiye Marşı'nın çalınması ve Kenan Evren'in bildiri okumasıyla resmen darbe ilan edildi.
◾ 12 Eylül'deki askeri darbe, ülkeyi tamamen değiştirmiş, adeta karanlığa sürüklemişti. Topyekun tüm ülke, korku yönetimi altında tutulmaya çalışıldı. Antidemokratik yöntemlerle 650 bin kişi gözaltına alındı, 1 milyon 683 bin kişi fişlendi, 50 kişi idam edildi.
◾ İdam edilenler arasında yaşları büyütülerek hüküm giydirilenler vardı. Üstelik utanmadan sarf ettikleri "Adaletli olsun diye bir sağdan, bir soldan astık" sözleri, darbenin korkunç boyutunu kanıtlar niteliğindeydi.
◾ TBMM'nin 22 Mart 1980'de ilk turunu yaptığı Cumhurbaşkanlığı seçimini, 114 tur oylama yaptığı halde sonuçlandıramamıştı. Bu süreçte pek çok siyasi cinayet de işlendi.
◾ Gazeteci Abdi İpekçi, Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul, DİSK ve Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Kemal Türkler, MHP Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak, Eski Başbakan Nihat Erim, Adalet Partisi İstanbul Milletvekili İlhan Egemen Darendelioğlu, CHP İstanbul Milletvekili Abdurrahman Köksaloğlu, MHP Gaziosmanpaşa İlçe Başkanı Ali Rıza Altınok ile eşi ve kızının öldürülmesi gibi çok sayıdaki siyasi cinayet, darbecilerin yaptıklarına kılıf uydurması için uygun ortam oluşturdu.
◾ Konya'da 6 Eylül'de düzenlenen "Kudüs Mitingi" de darbe yönetimi tarafından "şeriatçı girişim" olarak gösterildi.
◾ Cunta lideri Kenan Evren'in talimatı üzerine, dönemin Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Hasan Saltık, 4 aylık çalışma sonucunda ülkeyi karanlığa sürükleyecek "Bayrak Harekatı" adı verilen darbe planını hazırladı.
◾ Ordu komutanlarına, 11 Temmuz saat 04.00'te harekete geçileceği bilgisi verildi.