Arama
Tarihin derinliklerinde kalan cevapsız sorular
Sadece ülkemizin değil dünyanın da en önemli tarihçilerinden biri olan İlber Ortaylı, tarihin derinliklerindeki cevapsız sorulara yanıt veriyor. Şahsi yorumlarının yanı sıra; "Orta Doğu'nun yeniden dizaynı mümkün mü? Tarih nerede, biz nerede duruyoruz? Abdülhamid Birinci Dünya Savaşı'na girer miydi?" gibi tarihi soruların yanıtlarının verildiği Tarihin İzinde isimli kitabı ayrıntılı olarak inceledik.
"Bu coğrafyada demokrasiyi yaşayan iki-üç ülke vardır. İsrail, Türkiye ve Lübnan. Lübnan'ın geçirdiği iç kargaşayı bırakın. Pür realist olarak yaşama alışkanlığına sahiptir. Kıbrıs'ı artık Ortadoğu'dan saymıyoruz. Filistin, müstakbel demokratik Ortadoğu ülkesidir. Bunların dışındaki ülkelerdeki rejimler tek partili, hatta partisiz grup hâkimiyetlerine meyillidir. Monarşiler Arap dünyasının en istikrarlı, en kanuni, legaliteye dayanan, saygıdeğer rejimleridir. Buralarda kanun, anane hâkimiyeti vardır. İnsanlar nasıl davranıldığında ne olacağını bilirler. Ayrıca belirgin denetim ve koruma mekanizmaları da vardır."
Ortadoğu'yu dışarıdan dizayn edemezler. Bu gibi planlar var. Batı kendine ikinci-üçüncü bir kuvvet çıkaracak. Kürdistan kuracak. Bunları planlamak masa başında çok hoştur, mantıkidir. Ama bilinmeyen iç kuvvetler, dengeler ne şekilde tecelli eder, akan zaman nasıl cilveler yapar belli değil."
"Tarihçinin karşısına çıkan engellerden bir tanesi siyasi fikir hürriyetidir. Siyasi fikir hürriyeti bizde sadece ve sadece devlet ve onun polisi, savcısı tarafından kısıtlanıyor gibi algılanır ve öyle gösterilir. Siyasi fikir hürriyetini baltalayanlar bizde bizzat vatandaşların kendileridir. Hatta hürriyetperver geçinen zümrelerdir."
"Tarih doğrudan doğruya meraka bağlı bir şey. Merakı biraz da varlık problemi üzerine düşünme bağlamında kullanıyorum. Böyle düşünme eylemimiz yoksa buna ilişkin merakının yoksa tarih sizin için geçmişte kalan olaylar silsilesidir. Ben yine de merakı hangi faktörlerin tayin ettiğini bilemiyorum, kimsenin de bildiği kanısında değilim. Kısaca tarih realitedir, ondan kaçamayız."
"Türkler L'empire Ottoman denen renkli imparatorluğun esas aktörü olan bir millettir. Bu bir imparatorluktur ve bu imparatorluğun esası Türk'tür, dili Türkçedir. Orduda ve bürokraside Türkçe kullanılır. Bilhassa ordu çok Türk'tür. Çekirdek olan muhafız kıtalarının çocukları 15,16 ve kısmen 17'nci yüzyılda devşirme usulüyle Balkanların ve Kafkasya'nın köylerinden toplansa da bunlar Türkleştirilir ve Müslümanlaştırılırlar. İçlerinden Sokullu Mehmet Paşa, Sırp ruhban ailesinden geldiği halde birinci sınıf Müslüman ve Türk olanlardır. Her halükarda ordunun dili Türkçedir ve Türk toplumunda ordu çok önemli bir müessesedir.
Osmanlı cemiyetinde aristokrasi yoktur. Aristokrasi olmadığı için de her sınıftan ve hatta her etnik gruptan gelen insanlar kolayca üst sınıflara kadar tırmanabilir.
Bize Türkiye ismini on ikinci asırda İtalyanlar koymuştur. Ülkenin çoğunluk halkı Türk olduğu için bize Türkiye, "Turchia veya Turchmenia" gibi isimler koymuşlar. Ama biz kendimize ısrarla Rum, Romalı demeye devam ettik. Çünkü bu Roma İmparatorluğu'nun bir devamıdır. İstanbul'u fetheden Fatih de kendisini Kayser-i Rum (Doğu Roma İmparatoru) ilan etmiştir. Ama bununla beraber tabi ki o da Türk'tür. Türkçe şiir yazar, ferman yazar. Anadili Türkçedir.