Osmanlı'da Ramazan geceleri
Tüm İslam aleminde büyük bir neşe içinde karşılanan mübarek Ramazan ayı, Müslüman toplumlarda muhtelif kültürler oluşmasına vesile olmuştu. Osmanlılar Şehr-i Ramazan'ın gündüzünü oruç ve ibadetlerle gecelerini ise teravihten sonra olmak kaydıyla kültürel faaliyetlerle geçirirlerdi. Tüm şehrin sahur vaktine kadar aydınlık dolduğu Ramazan geceleri, toplumsal bütünleşmenin sağlandığı önemli amillerdendi.
◾ On bir ayın sultanı Ramazan ayı, tüm İslam aleminde en önemli zamansal misafir olarak kabul edilir. Sene içindeki nefsi muhasebesi için Ramazan ayını bir vesile bilen müminler, bu ay boyunca Allah'ın (CC) ipine sıkı sıkıya sarılırlar.
◾ Asırlar boyunca Ramazan gecelerinde her taraf kandillerle donatılır ve Ramazan-ı Şerif'in ruhu toplumun tüm kesimine nüfuz ederdi.
◾ İslam medeniyetinin zirve noktalarından biri olarak kabul edilen Osmanlılar döneminde Ramazan-ı Şerif hem manevi olarak en üst düzeyde yaşatılır hem de maddi olarak ciddi bir hazırlık yapılırdı.
◾ Osmanlı idaresi ve toplumu günler öncesinden Ramazan-ı Şerif'e tam manasıyla hazırlanır, manevi hayatın yanında toplumsal bütünlük için çeşitli faaliyetler düzenlenir.
◾ Osmanlı'da Ramazan ayının gündüzleri oruç ve mukabele gibi dini vecibelerle geçerken geceleri farklı bir havaya sahiptir. Zamanla Şehr-i Ramazan Osmanlılar için gece faaliyet ve gezmelerinin yapıldığı bir zaman dilimi haline gelmiştir.
◾ Bilhassa İstanbul'da teravih namazından sonra başlayan Ramazan geceleri; Karagöz ve Hacivat Oyunu, Orta Oyunu, Meddah, Şehzadebaşı - Direklerarası, Ramazan Piyasası ve Ramazan kahveleri başta olmak üzere çeşitli etkinliklerle ihya edilirdi.
Karagöz ve Hacivat Oyunu
◾ "Hayal-i Zıll" (hayal gölgesi) adıyla da bilinen Karagöz ve Hacivat Oyunu, kültürümüzün en önemli ögelerinden birisidir. Çubukla oynatılan karakterlerin biribirinden güzel hikayeleri asırlarca milletimizin hafızasında yer etmiştir.
◾ Şeyh Küşteri tarafından sergilendikten sonra Anadolu sathında çokça sevilen oyun, fetihler yoluyla Avrupa'da da yayılarak geniş bir izleyici kitlesine kavuşur.
◾ Karagöz oynatıcıları on bir ayın sultanı Ramazan-ı Şerif'e özel her güne ayrı oyun hazırlardı. Ramazan ayı boyunca Memalik-i Osmaniye üzerinde Karagöz ve Hacivat'ın hikayeleri anlatılır.
Orta Oyunu
◾ Dekorun olmadığı, halk önünde çokça oyuncuyla icra edilen müzikli Türk tiyatrosu olarak bilinen Orta Oyunu, Ramazan gecelerinin vazgeçilmezlerinden birisidir.
◾ Sultan Abdulaziz döneminde halk arasında yaygınlaşan bu oyun; Kol Oyunu, Zuhuri Kolu, Meydan Oyunu, Meydan-ı Sühan, Zuhuri gibi farklı isimlerle de anılır.
