Arama
Libya’nın tarihine dair önemli kırılma noktaları
Libya, tarih boyunca Akdeniz'deki stratejik konumu nedeniyle daima önemli bir coğrafya oldu. İslam'ın ilk yıllarından itibaren Müslüman toprağı olan Libya'yı, Haçlı istilasından Osmanlı Devleti kurtardı. Kanuni döneminde yardım isteyen Libya halkının imdadına Turgut Reis yetişti; İtalyanların işgaline kadar bu topraklarda 4 asır boyunca Osmanlı sancağı dalgalandı. Osmanlı'dan koparıldıktan sonra ise bölgede sular hiç durulmadı.
1510 yılında Trablusgarp'ı ele geçiren İspanya kuvvetleri, halkın bir kısmını kılıçtan geçirdi, geri kalanları da şehir merkezinden uzaklaştırdı. Daha sonra şehrin surlarını yükseltmeleri şartıyla ahalinin geri dönmesine izin verildi.
İspanyol işgaline uğrayan Libyalı Müslümanlar, Kanuni'den yardım istemek için bir gemiyle 1519'da İstanbul'a geldiler. Osmanlı sarayında görev yapan Hadım Murad Ağa, bir filo ve 6 bin askerle Tacura'ya yerleşerek bölgenin işgalden kurtulması için mücadeleye başladı.
Bölgedeki aşiretlerle arasını iyi tutan Murad Ağa, hâkimiyet alanını genişletti, imar faaliyetlerinde bulundu ve Trablusgarp yolunda su kuyuları açtırdı. Kendisi Trablusgarp'ı kuşattıysa da kalenin sağlam tahkimatından dolayı başarılı olamadı.
İmparator Şarlken, 1530 yılında burayı Malta şövalyelerine bıraktı. Bu süreçte Murad Ağa, Tacura'da faaliyet gösterdiği süre boyunca hem Osmanlı yönetimini hem de Barbaros Hayreddin Paşa'yı Libya'nın fethi için teşvik etti. Üç yıl sonra ise Barbaros Hayreddin Paşa Trablusgarp'ı ele geçirmeyi başardı.
Şarlken, şehre saldırıp tekrar geri alarak burayı Hristiyan din adamlarına devretti. Kanuni, İspanya ile ilişkilerin iyice bozulması üzerine Trablusgarp'ın fethedilip, Müslümanların işgalden kurtarılması için hazırlıkların başlaması emrini verdi.
Turgut Reis'e de bir Kur'an-ı Kerim ve bir altın kılıç gönderip, Trablusgarp'ın fethine yardımcı olmasını emretti. 1551 yılında, Turgut Reis ve Kaptanıderya Sinan Paşa, şehri Haçlı işgalinden kurtararak Osmanlı Devleti topraklarına kattı.
Turgut Reis, eyaletin fatihi ve ikinci beylerbeyi oldu. Ölümüne kadar 9 yıl boyunca Libya'yı yönetti. 1577 yılında Fizan'ın da Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle Türk nüfuzu, Çad Gölü'nden hayli güneye kadar ulaştı.
Bugün Libya çatısı altında bulunan Trablus, Bingazi, Fizan bölgeleri geçmişte birbirinden ayrı ayrı bölgelerdi. Gerçekleştirilen fetihlerle Osmanlı döneminde "Trablusgarp Beylerbeyliği" adı altında birleştiler.
Topraklarının büyük çoğunluğu çöl olan Libya'da az bir nüfus yaşıyordu. Osmanlı hazinesine katkısı önemli bir katkısı yoktu. Ancak Akdeniz hâkimiyeti sebebiyle oldukça stratejik bir öneme sahipti.
Tanzimat'ın ardından Libya, eyalet sancak, kaza ve nahiyelere ayrıldı. 1830 yılında Fransa'nın Cezayir'i, 1881'de Tunus'u; 1882'de ise İngiltere'nin Mısır'ı işgal etmesi sonucu Osmanlı Devleti'nin Afrika'daki tek toprak parçası Libya oldu.