İslam dini ve tasavvuf metinlerinde "Kapı"

GÖK KAPILARI İFADESİ Araf Suresi, 40. Ayette Allah (CC) şöyle buyurur: 'Bizim âyetlerimizi asılsız sayanlar, büyüklenip onlardan yüz çevirenler var ya, işte onlara göğün kapıları açılmayacak ve onlar, deve iğne deliğinden geçinceye kadar cennete giremeyeceklerdir! Suçluları işte böyle cezalandırırız!' Rabbimiz (CC), göğü insanlara bir kubbe olarak yaratmıştır. Ayette bulunan göğün kapısı ifadesi, bir tefekkür vesilesi teşkil eder. DÜNYA SANATINA DAMGASINI VURAN İKİ ESER 'Bizim âyetlerimizi asılsız sayanlar, büyüklenip onlardan yüz çevirenler var ya, işte onlara göğün kapıları açılmayacak ve onlar, deve iğne deliğinden geçinceye kadar cennete giremeyeceklerdir! Suçluları işte böyle cezalandırırız!' Yüce Allah, ayetlerini asılsız sayanların ve O'ndan yüz çevirenlerin göğün kapılarının açılmayacağını ve bu kişilerin cennete giremeyeceğini ifade etmiştir. Ayette, göğün kapıları; cennete ulaşmanın bir merhalesi olarak ifade edilir. Nitekim Allah, Kur'an'da cennet ve cehennemin kapılarından da sıkça bahsetmektedir. 'Kuşkusuz cehennem, o sana uyanların tamamının buluşma yeri olacaktır.' Hicr Suresi, 43. Ayet Onun yedi kapısı vardır, her kapıdan girmek üzere de onlardan birer grup belirlenmiştir. Hicr Suresi, 44. Ayet Tasavvuf düşüncesinde kapı; bilinmeyen ve daha önce tecrübe dilmemiş başka bir aleme ya da makama geçişin ifadesi olarak görülür. Bir diğer ifade ile; dervişin seyrü sülukta maddeden manaya, kesretten vahdete geçişi sembolize eden duraklardır. Kapı ve eşik metaforları, tasavvufi, mesnevi ulaşılması arzu edilen bir yerdir. Hatta büyük dergah anlamında 'asitan/asitane' kelimesi, aslı itibariyle 'eşik' manasına gelir ve şeyhin kapısını ifade eder. OSMANLI'NIN TARİHİ EVLERİ Mevlana, Mesnevi'sinde 'Mana kapısını çal ki açsınlar. Fikir kanadını aç ki seni doğan kuşu yapsınlar' mısraları ile mana kapısını; dünyevi ve maddi aleme ait olandan yani masivadan kurtuluşun simgesi sayar. İslam'da ise Allah'ın bağışlayıcılığı, rahmet ve mağrifet kapıları olarak açıklanmıştır. Bu bağlamda da tasavvuf edebiyatında yer alan ibr diğer kapı, tövbe kapısıdır. Tasavvuf edebiyatında kapı metaforu, Hz. Ali'ye atfedilen bir söz ile Hoca Ahmet Yesevi'nin 'dört kapı kırk makam' anlayışı ile şekillenmiştir. Anadolu'da teşekkül eden dini ve tasavvufi edebiyatı büyük oranda etkileyen Hoca Ahmet Yesevi'nin 'dört kapı kırk makam' anlayışı sonraları Türk sufiler tarafından takip edilen bir metot olmuştur. İSLAM MEDENİYETİNİN KURUCU METİNLERİ Dolayısıyla kapı metaforu perspektifinden bakıldığında; İslam düşüncesinde insanın manevi yolculuğunun doğrusal olmadığı anlaşılır. Geçilen her biri kapı, insanı daha üst bir mertebede bir başka kapıya ulaştırmaktadır. Kültürümüze bakıldığında ise; insanın bu dünyadaki maddi yaşantısı da 'iki kapılı bir handan geçip gitmeye' benzetilmiştir. Burada bahsedilen ilk kapı 'doğum'la dünya hayatına ikincisiyle 'ölüm' ile ahirete açılmaktadır. Bu anlamda da kapı metaforu, ölümün bir yok oluş değil, bir boyut değiştirmekten ibaret olduğunu en güzel şekilde ifade etmektedir. Gök kapılarının nasıl açılacağı ifadesi İbni Ömer'in rivayet ettiği ve Cami'üs-Sağir'de geçen hadiste görülmektedir. İbni Ömer (RA) rivayet ediyor. Resulullah (S.A.V) şöyle buyurdular: Şu beş durumda gök kapıları açılır ve dualar kabul edilir: (1) Kur'ân okunurken, (2) İslâm ordusu düşman ordusuyla karşılaştığı zaman. (3) Yağmur yağdığında. (4) Zulme uğrayan duâ ettiğinde (5) ve ezan okunduğunda. (Camiussağir-3338) 7 kapı nedir? Yunus Emre Divanı'nda yer alan 'yedi kapı' sembolizminin manevi yolda ilerlemenin sembolik durakları olarak göstermiştir. Tasavvuf meşreb ve mizaçlara göre farklı usullere sahiptir ve bu manada Yunus Emre, meşreb ve mizaç açısından Yesevi ve Ekberi geleneğin içinde yer aldığı söylenmektedir. KUR'AN-I KERİM REHBERLİĞİNDE ŞEHİR – KENT AYRIMI Ol sultanın halvetin yedi hücresi vardır Yedisinden içeri seyran kılasım gelir Her kapıda bir kişi yüz bin çerisi vardır Aşk kılıcın kuşanıp cümle kırasım gelir. Yunus Emre

İslam dini ve tasavvuf metinlerinde "Kapı"

Kapı, Kur'an-ı Kerim'de hem mecazi hem sözlük anlamı ile yer alır. Allah; ayetlerinde göğün kapısı, bereket kapısı olarak "kapı" ifadelerine başvurur. Sizlere tasavvufi ve dini örnekler ile kapının mecazi kullanımlarını ve kültürümüze etkisini açıkladık.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER MAKALELER

Ekrem Demirli: Hallac-ı Mansur Yazdığını Yaşadı, Yaşadığını Yazdı

Türkiye'nin Antik Mirasları: Keşfedilmeyi Bekleyen Kentler

Hafta sonu rotası: Edirne

Kul Hakkına Saldırı - 3: Gasp

FİKRİYAT GÜNDEM

İngiliz Aktivist Ruth Herbert, Filistin İçin Yürüdü: "İnsanlığımız Filistin ile Sınanıyor"

Semender nesiller

Tarihimizde unutulmayan uçak kazaları

Jew York tarihe karışıyor