Arama
Düşman uçakları Kut'ül Amare zaferinin önünü nasıl açtı?
Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı, Irak cephesinde İngiliz işgaline karşı büyük bir mücadele verdi. Kara muharebelerinde büyük başarılar sağlansa da İngilizlerin uçaklarla gerçekleştirdikleri keşifler, Türk ordusuna ait mevzilerin havadan bombalanması gibi unsurlar, İngilizleri geri püskürtmeyi engelliyordu. Ancak imkânsızlıklar içinden azim ve kararlılıkla büyük atılımlar gerçekleştirildi. 1915'in sonları itibariyle İngiliz uçakları ele geçirilmeye ve tamir edilerek Osmanlı ordusu tarafından kullanılmaya başlandı. Türk pilotlar, bu uçaklarla İngiliz mevzilerine yönelik keşif uçuşları gerçekleştirdiler; elde edilen bilgilerle düşmanın durumunu ayrıntılı olarak öğrendiler ve harekâtları yönlendirerek Kut'ül Amare'de zaferin kazanılmasında önemli bir rol oynadılar.
Birinci Dünya Savaşı'nda Irak cephesi, önemli zaferlerin elde edildiği cephelerden biridir. İngilizlerin özellikle Bağdat'ı ele geçirmeye ve sonrasında ilerleyişlerini sürdürmeye yönelik planları, burada verilen mücadeleler sayesinde suya düşürülmüştür. Hem kara hem de hava harekâtlarının gerçekleştiği bu cephede, başlangıçta Osmanlı birliklerinde uçak yoktur. Ancak ilerleyen süreçte İngilizlere ait uçaklar ele geçirilecek ve tamir edilerek Türk pilotlar tarafından savaşta önemli roller üstlenecektir.
💠
🔸 Irak cephesine ulaşım konusu, askeri mühimmatın bölgeye ulaştırılması açısından önem taşıyan hususlardan biridir.
🔸 Bölgenin arazisi genel anlamda düz olsa da kuzey ve kuzey doğuya doğru gidildikçe yükseklik ve engebenin arttığı görülür.
🔸 Demiryolu olarak Bağdat ve Samera hattı yapılmış; harekâta uygun alanlar ulaşımı kolaylaştırması açısından Dicle ve Fırat nehirleri civarı olarak belirlenmiştir.
🔸 Dicle ve Fırat nehirlerinde konuşlanan kara birlikleri ile hava birliklerinin birlikte harekâta girişmesi kararlaştırılmıştı.
🔸 Nitekim hava harekâtının gerçekleştirilmesi için hava alanı olmaya uygun pek çok düzlük de bu bölgede bulunuyordu.
🔸 Nehirlerin sağladığı ulaşım kolaylığı ile bu alanlara yakıt, bomba, cephane ve uçaklar için gerekli diğer ihtiyaçlar, hava harekâtının devamı süresince ikmal sağlayabilmeyi mümkün hale getirecekti.
Dicle ve Fırat dolaylarındaki uçak alanları: Basra, Şeyh Sait, Kut'ül Amare, Aziziye, Bağdat ve Samera
Fırat nehri dolaylarındaki alanlar: Nasiriye, Ramadi.
İran harekâtı için kullanılan alanlar: Bakube, Kızılribat, Hanikin, Kermanşah.
🔸 Harekâtlar çoğunlukla Fırat ve Dicle nehirleri civarında yapılır; açık ve görüşe uygun olduğundan hedefler havadan çok iyi şekilde görülürdü.
🔸 Düşman mevzileri havadan tespit edilir, fotoğraflanır ve havadan kolaylıkla vurulabilirlerdi.
🔸 Bu alanlar, hem uçakların kalkış ve inişi için elverişli hem de kara birlikleri ile irtibatın sağlanması bakımından avantajlı konumdalardı.
🔸 Bölgenin genel iklimi sıcak ve kuraktı; Kuzey Irak'a doğru gidildikçe çöl iklimi daha yumuşak kara iklimine dönerdi ancak bölgedeki kum fırtınaları, uçaklara daima etki ederdi.
🔸 Yaz 7, sonbahar 1, kış 2 ve ilkbaharın 2 ay sürdüğü Irak'ta, haziran, temmuz ve ağustos ayları çok sıcak geçerdi.
🔸 Gölgede dahi sıcaklığın 60 derecenin üstünde olduğu bu bölgede uçuş faaliyetleri azalmak zorunda kalır; ocak, mart, nisan, kasım ve aralık aylarında yağışların olmadığı sürece hava harekâtı gerçekleştirilirdi.
🔸 Irak cephesinde ilk hava faaliyetlerini İtilaf Devletlerinden İngilizler gerçekleştirdi.
🔸 14 Mayıs 1914 tarihinde Basra'ya gelen iki İngiliz uçağına savaş alanı üzerinde keşif ve gözlem yapma görevi verildi.
🔸 İngiliz uçakları, kara birliklerine keşif, gözetleme ve taarruzi destek verme vazifelerini yerine getiriyorlardı.
🔸 İngiliz komutanlığı ellerindeki uçakların ihtiyaçlarına yeterli olmadığını öne sürerek birkaç uçağın daha Irak'a gönderilmesini istemiş; Mısır'da bulunan uçaklardan iki müfrezenin Irak'a gönderileceği bildirilmişti.
🔸 14 Haziran 1915'te Kut'ül Amare civarında görev alan iki İngiliz uçağı bölgedeki Türk ordugâhlarını bombaladı.
🔸 Ardından iki düşman uçağı Türk birliklerine ve aşiretlerine kışkırtıcı bildirgeler ve gazeteler attılar.
🔸 Beklenilen müfrezenin gelmesiyle İngiliz uçaklarının sayısı dörde yükseldi ve uçuş sayıları arttı; ancak bu uçaklardan ikisi, Osmanlı topçusunun ateşi ile düşürüldü.