Bulgaristan'da Osmanlı izleri
Balkan coğrafyasına uzun yıllar hakim olan Osmanlı Devleti, bu topraklarda huzur ve barış ortamını tesis eder ve bozulmaması için büyük mücadeleler verir. Fakat belli bir müddet sonra bu topraklar elimizden çıkar. Güzel günlerden geriye ise unutulmaz eserler miras kalır. Peki, bir Balkan devleti olan Bulgaristan'da ecdadımızın mirası nasıl korunuyor?
Bulgaristan'da Osmanlı izleri
◾ Uzun yıllar Osmanlı Devleti'nin hakim olduğu Bulgaristan topraklarında, en az dört bin Osmanlı eserinin olduğu bilinir. Vav TV'de yayınlanan Enderun Sohbetleri adlı programda Doç. Dr. Gülberk Bilecik bu konuyla alakalı,
"Benim sadece camiler üzerine yaptığım araştırmada illerde yüzde altı eserlerimiz kalmış. Yani yüzde doksan dört camii yıkılmış. İlçelerde ise yüzde otuzu günümüzde varlığını koruyor. Yüzde yetmişi ise yıkılmış." cümlelerini kurar.
Bulgaristan'daki kervansaraylar
◾ Osmanlı döneminde Balkanlarda ticaret ve ulaşımın temellerini oluşturan önemli kervansaraylar inşa edilir. Fakat bu yapılar maalesef günümüze ulaşmaz. Öyle ki Bulgaristan'ın Uzuncuova ve Harmanlı bölgesinde sadece duvarları tespit edilebilen kervansaray kalıntıları bulunur.
◾ Konuyla ilgili araştırmacı - yazar Basri Zilabid Çalışkan şu bilgileri ifade eder:
"Kervansaraylar genellikle Belgrad yolu üzerinden Sofya'ya giden karayolu üzerindedir. Buradan Edirne'ye 9 tane menzil var. Yani 9 tane kervansaray var. Edirne ve Sofya arası 35 km metre mesafelerde 9 tane kervansaray bulunuyor diyebiliriz."
Deosmanizasyon
◾ Programın düzenleyicisi Prof. Dr. İsmail Güleç, kervansarayların günümüze ulaşamamasının nedenini sorduğunda Doç. Dr. Gülberk Bilecik şu ifadelerde bulunur:
"Kervansarayları kullanma gibi bir düşünceleri yok maalesef. Bu topraklar 1878'de elimizden çıkar çıkmaz sistematik bir yıkım çalışmaları başlar. Şehircilik adı altında ve yeni yollar açmak, parklar açmak adı altında ne var ne yoksa götürülüyor."
◾ Bunun nedeni, Türklere ait ne varsa yıkma ve yok etme politikasından kaynaklanır. "Deosmanizasyon" denilen politika esasında Bulgaristan'ı Osmanlı'dan arındırma çalışmasıdır.
Deosmanizasyon nedir?
Osmanlıların etkisinin maddi ve manevi olarak bölgeden silinmesi anlamına gelir.
◾ Araştırmacı - yazar Basri Zilabid Çalışkan:
"Bizim çok üzüldüğümüz, Bulgarların dahi üzüldüğü Filibe'de bir Kurşunlu Han'ı var. 1930'lu yıllara kadar ulaşıyor fakat 1929 yılında bir deprem oluyor büyük hasar görüyor. Bu olaydan sonra restore etmeyi, Bulgar yönetimi para harcamayı istemiyor ve yıkıyorlar. Bulgarlar bile buna hayıflanıyor."
◾ Bulgar yönetiminin uyguladığı bir başka "Deosmanizasyon" örneği ise bütün şehirlerde göstermelik olarak birer cami bırakmasıdır. Osmanlı ve Müslümanlara karşı ciddi bir ötekileştirmenin olduğu, Bulgaristan'da başta camiler olmak üzere birçok ata mirası yapı kasten yıkılır.
Balkanlardaki Osmanlı mirası
◾ Balkan topraklarındaki İslam eserlerini saymakla bitiremeyiz. Özellikle Edirne'den çıkıldığı zaman ilk durak olarak kabul edilen Svilengrad'daki Mustafa Paşa Köprüsü, 1980'li yıllara kadar Avrupa'ya giden yol olarak kullanılır.
◾ Ancak günümüzde dahi bu yollardan geçerek yapıları araştırmak kolay değildir, bunun için büyük bir çaba gerekmektedir. Yönetimin tutumu nedeniyle araştırmacılar bölgeyi rahatlıkla inceleyemezler.
◾ Bulgaristan'da araştırma yapmak esasında çok da kolay bir iş değildir. Balkan coğrafyasının geneli için bu durum geçerlidir. Bilhassa Türk araştırmacıların zorlandığı, camilere girişlerin engellendiği ve baskıcı bir anlayışın hakim olduğu söylenir.
