Arama
Avrupa’nın en çok okunan eseri Osmanlı’yı nasıl kötüledi?
Baron de Tott ismini daha önce hiç duydunuz mu? Birçoğunuz onu muhtemelen yaptığı reform hareketleriyle tanıyorsunuz. Peki, bu Fransız askerinin kaleme aldığı bir eserde, İslam ve Türkler aleyhtarlığının da etkisiyle kusurlu gördüğü tarafları acı bir dille eleştirdiğini biliyor muydunuz? Baron de Tott'un hatıraları, Avrupa'da Türkler ile ilgili en çok okunan kitaplardan biri. Dolayısıyla Osmanlılar hakkında olumsuz düşüncelerin geniş kitlelere yayılmasına neden olarak uzun yıllar algı yöneten bir eser. Sizler için, Baron de Tott hakkında bilinmeyenleri derledik.
Denizcilik okulunun temelini oluşturan denizcilik bilimi eğitimini başlattı. İstanbul Teknik Üniversitesi'nin geçmişi gerilere, Osmanlı dönemine, Sultan III. Mustafa'nın saltanat yıllarına kadar uzandığını biliyor muydunuz?
Osmanlı Devleti'nde ilk kez Batılı anlamda mühendislik eğitimi vermek üzere 1773 yılında kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun (İmparatorluk Deniz Mühendishanesi), gemi inşaatı ve deniz haritalarının yapılması konusunda uzman personel yetiştiriyordu. Baron de Tott, bu okulun kurulmasına öncülük etmiştir.
Baron de Tott daha çok Fransızca olarak kaleme aldığı hâtıratıyla tanınmıştır. Türkiye tarihi hakkında önemli bilgiler ihtiva eden bu eserin ikinci baskısı 1785'te Paris'te, üçüncü baskısı da 1786'da Maestricht'te yapılmıştır. Kısa sürede İngilizce, Almanca ve diğer Batı dillerine çevrilen eser Türkçeye yaklaşık iki asır sonra 1975 yılında tercüme edilmiştir.
Kitap dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde yazar Türkiye'ye geliş sebebini, deniz yoluyla gelirken yolda karşılaştığı olayları ve 21 Mayıs 1755'te İstanbul'a vardıktan sonra ilk intibalarını anlatır.
İkinci bölümde 1767'de Kırım'a giderken gördüklerini, Kırım hanı ile birlikte sefere katılışını anlatırken savaş ve Tatarlar hakkında geniş bilgiler verir. Üçüncü bölümde Osmanlı-Rus harbini, III. Mustafa'nın icraatını ve düşüncelerini, Çanakkale Boğazı'nın tahkimi ve askerî ıslahat konusunda bizzat yaptığı işleri, dördüncü bölümde de Akdeniz'e ve Mısır'a yaptığı teftiş gezisini anlatır.
Baron de Tott'un dört ciltlik eseri yayımlandığı tarihte Avrupa'da en çok okunan, Türkler hakkında yazılmış kitaplarından biriydi.
İstanbul'da bazı devlet adamlarıyla tanışan Baron de Tott eserinde, Türk-İslâm aleyhtarı ön yargısının da etkisiyle kusurlu gördüğü tarafları acı bir dille eleştirmiştir. Bu dönemde Türk-Fransız yakınlaşmasında Fransız çıkarlarına hizmet etmeyen Cezayirli Gazi Hasan Paşa gibi dürüst ve başarılı devlet adamlarına da ağır suçlamalar yöneltmiştir.
Bu eser, 1783-1785 yılları arasında Suriye ve Mısır'ı ziyaret eden Volney'in Osmanlı-Rus savaşı üzerine kaleme aldığı 1788 tarihinde çıkan Considérations sur la guerre de Turcs et de la Russie adlı diğer eserle birlikte, Avrupa'da Türkler hakkında mevcut olan olumsuz düşünceleri yayma hususunda büyük rol oynadı.
Baron de Tott'un aralarında yaşadığı kişileri aşağı görme, yalan söyleme ve genel olarak Hristiyan taassubuna kapılma eğilimleri yüzünden verdiği bilgilerin birçoğu inandırıcı olmaktan uzak kalmıştır ve bunların ihtiyatla karşılanması gerekir.