Akdeniz’de bir Türk adası: Girit
Dünya tarihi için önemli bir noktada bulunan Akdeniz, tarihin her döneminde dünyanın siyasi, ticari ve iktisadi gelişmelerine yön verecek kadar derinlikli bir konuma sahiptir. Bu büyük denizde bulunan önemli stratejik nokta Girit, Osmanlı'nın fethinden sonra büyük bir değişime uğrayarak Türk-İslam medeniyetinin izlerini taşıyan bir ada haline gelir. Gelin, tarihte birçok devletin istilasına ve akınına uğrayan bu adanın tarihine birlikte bakalım.
Girit'in Akdeniz'deki yeri
🔷 Akdeniz'in büyük adası Girit, tarih boyunca pek çok mücadeleye sahne olur. Girit'in coğrafi olarak kilit bir noktada yer alması mücadelenin temel nedenidir. Yüzölçümü 8259 km² olan adanın uzunluğu 260 km'dir.
🔷 Girit adı Batı dillerinde "Creta, Krete" olarak geçerken, Araplarda "İkridiş, İkritiş" olarak geçer.
🔷 Akdeniz'de sırasıyla Sicilya, Sardinya, Kıbrıs ve Korsika'dan sonra beşinci büyük ada olarak yer alan Girit, Mora yarımadası ile Anadolu'nun güneyinde yer alan Toros sıradağları arasında bir bağlantı noktası görevi görür.
Girit'te ilk insanlar
🔷 Yapılan arkeolojik kazılar neticesinde Girit'te milattan önce 4000 yıllarında bir kültürün var olduğu ortaya çıkar. Bu büyük adanın ilk sakinleri Asyalılar olur.
🔷 Bir dönem Mısır'ın da hakimiyetine giren ada, MÖ. 66 yılında gerçekleşen işgal ile birlikte yüzyıllarca Romalıların elinde tarihteki rolünü sürdürür.
Girit'te Venedikliler
🔷 "Adriyatiğin Kraliçesi" olarak anılan Venedik Devleti, dünya tarihine denizlerde çığır açan bir devlet olarak damga vurur. 421 yılında İtalya'da kurulan devlet, Akdeniz ve Karadeniz'de ciddi biçimde yayılır.
🔷 IV. Haçlı Seferi sırasında Bizans İmparatorluğu arazisinin taksimi sırasında Girit, Montferrat Markisi Boniface'in payına düşer. Boniface, adada karşılaşacağı güçlüklerden çekindiği için Girit'i satılığa çıkarır. Cenevizliler adayı satın alma girişiminde bulunsalar da, 1204'te yapılan anlaşma ile 100.000 gümüş karşılığında Venedikliler adayı satın alır.
Girit'te Venedik hakimiyeti
⚓ Venedikliler hakimiyetlerini kalıcı hale getirmek için ana vatanlarından buraya bir kısım halkını getirirler. Adanın güvenliği için yirmi bin kişilik ordu bulundururlar.
⚓ Girit'te bulunan Venediklilerin Anadolu'da kıyısı olan Türk beyliklerinden Aydınoğulları ve Menteşeoğulları ile ticari ilişkiler geliştirdiği tarihi kaynaklarda geçer.
Girit'in coğrafi önemi
🔷 İbn Haldun'un "Coğrafya kaderdir" sözünü tam manasıyla yaşayan yerlerden biri de Girit adası olur. Doğu Akdeniz'de bulunan bu büyük ada, Anadolu'ya yakınlığı ile dikkat çeker. Bölgede Kıbrıs'tan sonra en büyük ada olan Girit, bölgedeki güç unsurlarının odak noktası haline gelir. Ada günümüzde dahi önemli bir mücadele noktasıdır.
Akdeniz'in stratejik adası Rodos'un fethi
