Sanat fotoğrafına damga vuran isimler

'Sanat gerçekliğin denetimini imler, zira gerçekliğin başlı başına hiçbir estetik anlayışı yoktur. Bazı denetimler uygulandığında, fotoğrafçılık sanata dönüşür.' Fotoğrafçılık etrafımızdaki dünyayı yakalamamıza yardımcı olabilir. Dahası, fotoğraf bir araç olarak sayısız farklı biçimde kullanılabilir. Fotoğrafçılığın birçok farklı türü var, ama sanat fotoğrafçılığını tanımlamak ve ayırt etmek kolay değil. Bu alana ilişkin en kesin tanım bile şüphe uyandırabilir, ancak bu türün fotoğrafı merkeze koyduğu kesin. Sanat fotoğrafçılığı, daha ziyade sahneleri manipülasyon olmadan kayıt altına alan foto muhabirliği gibi belgesel fotoğrafçılık türünün karşısında duruyor gibi görünüyor. Sanat fotoğrafçıları, fotoğrafı başlı başına ya da diğer çalışmalarıyla kolajladıkları bir mecra olarak kullanıyorlar. Sanat fotoğrafçılığının ayırt edici özelliklerinden biri, bir nesneyi veya özneyi kaydetmenin asıl amaç olmaması. Dolayısıyla sanat fotoğrafçılığı, kamerayı nasıl kullandığımızı düşündüğümüzde aklımıza gelenden daha farklı çalışıyor. Çoğu amatör fotoğrafçı, kamerasını sanatsal bir motivasyon olmaksızın önemli olayları belgelemek ve anılarını kayıt altına almak için kullanıyor. Sanat fotoğrafçılığının ayırt edici özelliklerinden biri, bir nesneyi veya özneyi kaydetmenin asıl amaç olmaması. Fotoğraf sanatçıları, fotoğrafı hayal güçlerini göstermek ve sanatsal bir söylem kurmak için kullanıyor. Ansel Adams bir zamanlar şunu söylemişti: 'Sanat gerçekliğin denetimini imler, zira gerçekliğin başlı başına hiçbir estetik anlayışı yoktur. Bazı denetimler uygulandığında, fotoğrafçılık sanata dönüşür.' Adams, sanatçıların tarih boyunca amaçlarına ulaşmak için gerçekliği nasıl manipüle ettiklerinden söz ediyor. Örneğin, klasik manzara ressamları bile tam olarak önlerinde gördüklerini çizmiyor. Birçoğu vermek istedikleri mesajdan uzaklaştıran unsurları usulca ekliyor ya da çıkarıyor ya da Monet gibi bir ruh hâlini yansıtmak için ışık ve renkle çalışıyor.Artık sanat fotoğrafçılığı iyiden iyiye genişlemiş durumda ve artık ardında sanatsal bir niyet taşıyan herhangi bir fotoğraf 'sanat' sayılıyor. Tanınmış foto muhabirlerin yaptığı belgesel fotoğrafçılık da artık buna dâhil. Bu yüzden de bir fotoğrafın sanat kabul edilip edilmemesi gerektiğini anlamaya çalışırken fotoğrafçının niyetini anlamak önemli bir etken olmaktadır. ALFRED STIEGLITZ Fotoğrafçılığın bir sanat dalı olarak kabul edilmediği zamanları tahayyül etmek zor olsa da on dokuzuncu yüzyılın sonları ile yirminci yüzyılın başlarında durum böyleydi. Alfred Stieglitz ve diğer modernist fotoğrafçılara, fotoğrafçılığın bir güzel sanat dalı olarak değerlendirmesi konusundaki çabaları için teşekkür edebiliriz. Özellikle Stieglitz on dokuzuncu yüzyılın sonlarında bu fikri savunuyordu, hatta konuyla ilgili bir makale de yayımlamıştı. Bir diğer kilometre taşı, yirminci yüzyılın başlarında Stieglitz'in fotoğraflarının Mary Cassatt ve James McNeill Whistler gibi sanatçıların resimlerinin yanında sergilenmesiydi. Modern Sanatın Özel Gösterimi (Special Exhibition of Contemporary Art) adını taşıyan ve Ulusal Sanat Kulübü (National Arts Club) tarafından düzenlenen serginin, ABD'de fotoğrafçılar ile ressamlara eşit paye veren ilk büyük sergi olduğu düşünülüyor. Sonradan Stieglitz ve eşi Georgia O'Keefe, fotoğrafçılığın müze koleksiyonlarına girmesini sağladılar ki bu da fotoğrafın bir sanat dalı olarak muamele görmediği dönemde çok değerliydi. Esasında Stieglitz'in Boston Güzel Sanatlar Müzesi'ne bağışladığı 27 fotoğraf, bir büyük müze tarafından kalıcı koleksiyona kabul edilen ilk fotoğraflardı. Stieglitz'in başlattığını diğerleri kendilerine özgü sanatsal tavırlarıyla sürdürdüler. Ansel Adams'ın etkili siyah-beyaz manzaralarından Nan Goldin'in çığır açan işlerine, türün ilerlemesine yardımcı olan ünlü sanat fotoğrafçıları sizler için derledik. PAUL STRAND ABD'li fotoğrafçı Paul Strand, fotoğrafçılığın bir sanat olarak tanıtılması konusunda fazlasıyla aktifti. Hatta Stieglitz onun işlerini galerisinde sergilemiş ve Camera Work adlı yayınında onun fotoğrafçılığı üzerine yazmıştı. Strand, kamerasını imgelerinde çoğunlukla soyutlamayı yakalamak üzere deneysel kullandı. Ressamlara ve heykeltıraşlara yakın fikirleri benimseyerek bunları fotoğrafa uyarladı.Sonradan fotoğrafçılığın sosyal değişim ve reform için nasıl kullanabileceğine odaklandı, ancak sanatsal bakışını 60 yılı aşkın kariyeri boyunca korudu. MAN RAY Dada ve Sürrealism hareketlerine önemli katkılarda bulunan Man Ray'in işleri birçok mecraya taştı. İkisine de eşit değer verirken resim ve fotoğraf arasında pürüzsüzce hareket etme kabiliyeti, fotoğrafın bir güzel sanat dalı olarak kabul edilmesine yardımcı oldu. Gerçekten de, Man Ray'in sanatsal gözü, portre ve moda fotoğrafçılığında uzmanlaştığı ticari işlerini büyük ölçüde canlandırdı. Ayrıca bir ifade biçimi olarak fotogramlar üzerinde deneysel çalışmalar yaptı. ANSEL ADAMS Manzara fotoğrafçılığına ilişkin hiçbir tartışma, efsanevi Ansel Adams'ı dâhil etmeden sona eremez. Bir fotoğrafçı ve çevreci olarak sürdürdüğü siyah-beyaz fotoğrafçılık, birçok farklı türün güzel sanat kabul edilebileceğini gösteriyor. Adams'ın titiz kompozisyonları ve bakanların manzaraya yönelik farklı bir açı yakalamalarını sağlayan becerisi, fotoğrafı yukarıya taşıyor. Bu fotoğraflar, doğa fotoğrafçılığının muhafaza etme işlevinin yanı sıra yüksek sanat olarak da değerinin olduğunu kanıtlıyor. RICHARD AVEDON Amerikalı moda fotoğrafçısı Richard Avedon, kamerasını modelleri yalnızca şık giysilerle yakalamak için değil, aynı zamanda hikâyeler anlatmak ve birtakım duygular uyandırmak için kullandı. Marilyn Monroe gibi ünlülerin derin duygularını açığa vuran minimalist ve büyük ölçekli portrelerinden model Dovima'yı stüdyodan sirke taşımaya dek genişleyen işleri endüstri için devrim niteliğindeydi. DIANE ARBUS Eserleri, son on yıla göre iyi karşılanamamasına rağmen, fotoğraf dünyasında bir çok dikkat çekici fotoğraf çekti. Arbus, her zamanki sahneleri ve ilgi alanlarını sokaklarda yakalamak yerine o dönemde en ilgi çekici konuların ne olacağını gördü: 'sapkın ve marjinal insanlar'. Arbus bir keresinde bir arkadaşına, basitçe 'ucube fotoğrafçısı' olarak tanınmasından korktuğunu söyledi. Bununla birlikte, bugün çoğumuzun bildiği gibi, popülaritesini arttıran seçtiği konular oldu. Tuhaf, alışılmadık ve marjinalize edilmiş çarpıcı fotoğrafları, kompozisyonun kendisi için olmasa da, fotoğrafçılık tarihindeki en belirgin özelliklerinden biri haline geldi. Neden bu kadar tuhaf konular? Arbus şöyle açıklıyor: 'Ucubeler çok fotoğrafladığım bir şeydi .... Çoğu insan travmatik bir deneyim yaşayacak kadar korkunç bir hayat geçiriyor. Ucubeler travma ile doğar, yaşam testlerini çoktan geçerler, aristokratlardır.' Belgesel fotoğrafçısı kabul edilse de işlerine sanatsal unsurlar her zaman mevcuttu, nitekim hayattayken başarıya da ulaştı. 1967'de New York'ta bulunan MoMA'daki bir sergiye katıldı. Hem MoMA hem de Metropolitan Sanat Müzesi, birkaç fotoğrafını koleksiyonları için aldı. 1972'de, yani öldükten bir yıl sonra, Venedik Bienali'nde fotoğrafı sergilenen ilk fotoğrafçı oldu. CINDY SHERMAN Kendisini ana model olarak kullanırken fotoğrafçılığı da bir dizi durumu dışa vurmak üzere kullanıyor. Standart oto-portrelerden fazlasını yapan Sherman, kendisini gizliyor, fotoğrafçı, kostümcü, makyaj sanatçısı ve yönetmen olarak davranarak sıkılmış ev kadınından Hollywood oyuncusuna kadar genişleyen tablolar kuruyor. 30 yılı aşan kariyeriyle Sherman, modern sanatın en büyük sanatçılarından biri kabul ediliyor. İşleri bir yanılsama niteliğinde, görünürdeki realizmine karşılık suniliğe fazlasıyla planlı bir methiye niteliğinde. JEFF WALL Kanadalı fotoğrafçı Jeff Wall, büyük ölçekli fotoğrafik tablolarıyla tanınıyor. İlk işleri Velázquez ve Manet gibi sanat tarihinin büyük ressamlarından ilham alırken kompozisyonlarında onların işlerine incelikli referanslarda bulunuyor. Wall'un çalışmaları, fotoğrafın nasıl manipüle edilebileceği üzerine deneysel çalışmalar yapmaya başlayınca evrim geçirdi. 'Milk' adlı çalışması görünüşte alelâde ve gerçekçi imgelerken aslında sinemasal bir etki yaratması için profesyonel olmayan oyuncular tarafından tekrar canlandırılan olaylar. 1990'lardan bu yana Wall gittikçe dijital manipülasyonla ilgilenmeye, nihai bir mürekkep kompozisyonun içine çoklu görseller eklemeye başladı. ANDREAS GURKSY Günümüzün en büyük fotoğrafçılarından biri kabul edilen Andreas Gursky, abidevi fotoğrafçılığıyla tanınıyor. 'Rhine II' adlı çalışması 2011'de bir açık artırmada 4.3 milyon dolara satıldı ve gelmiş geçmiş en pahalı fotoğraf oldu. Mimari ve doğayı simetri ve rengi ön plana çıkarıp nesneyi yukarı taşıyan özgün açılardan yakalayan Alman fotoğrafçı, çalışmalarında doğal olmak için fazla büyük alanlar gibi belirli özellikleri vurgulamak için dijital manipülasyona da yer vermeye başladı. 1997'deki 2-2,5 metrelik Times Square görseli, gerçek olan ama Gursky'nin sanatsal bakışını yakalamak üzere manipüle edilmiş mekânlara güzel bir örnek. JOHN GOTO Fotoğrafçılığı sosyal ve politik temalar üzerine dijital kolajlar yaratmak üzere kullanan John Goto, kendisini bir 'foto-dijital' sanatçı olarak tanımlıyor. Çoğunlukla ilgisiz ve eleştirel olan Goto'nun çalışmaları, görselliğinin katmanları üzerinden güçlü bir anlatı yaratıyor. Telegraph, 2007'de onu yaşayan en büyük 100 dehadan biri olarak nitelendirdi. Ressamlık geçmişi de olan Goto, dijital sanata geçişi öncesinde geleneksel fotoğrafçılıkla başladı. 'Dijital teknolojinin resim ve fotoğrafçılık formları arasında bir sentez yarattığına' yönelik sarsılmaz bir inancı var.

Sanat fotoğrafına damga vuran isimler

Sanat fotoğrafçıları, fotoğrafı başlı başına ya da diğer çalışmalarıyla kolajladıkları bir mecra olarak kullanıyorlar.

PAUL STRAND

KKTC Bahar Esintileri Sanat Derneği Korosu Bakü'de konser verdi

PODCAST l Göbekli Tepe neden bu kadar önemli?

Afife Tiyatro Ödülleri'nin özel ödül sahipleri ve adayları belli oldu

Kırım Sürgünü'nü anlatan bir roman: O Topraklar Bizimdi

Muhyiddin İbn Arabi'nin Siyasetnamesi Tedbirat-ı İlahiyye

Filistinlilerin katili: Ariel Şaron

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistinlilerin katili: Ariel Şaron

Doğu Türkistan'da neler oluyor?

Kendi isteğimiz ile kaldığımız hapishane: Konfor alanı

Bir ihanet kültürü: Yahudilik

PODCAST I Fergana Vadisi niçin önemli?

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -3

Kolombiya Cumhurbaşkanı Petro: "Sayın Netanyahu, tarihe soykırımcı olarak geçeceksiniz"

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Gönül frekansında buluşanlar

Sevgi ve kardeşliğe dayalı toplum

Mehmet Akif Ersoy'un ahlak anlayışının temelleri

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kâğıda dâir - 2

Doğu Türkistan'da neler oluyor?

Kırım Sürgünü'nü anlatan bir roman: O Topraklar Bizimdi

Zor zamanlarda kalbe sükûn, gönle ferahlık veren melekler…

Muhyiddin İbn Arabi'nin Siyasetnamesi Tedbirat-ı İlahiyye

Müfredatın muktezası

Arama

Sanat fotoğrafına damga vuran isimler

Sanat fotoğrafçıları, fotoğrafı başlı başına ya da diğer çalışmalarıyla kolajladıkları bir mecra olarak kullanıyorlar.

PAUL STRAND