İstanbul'un eski bir semti: Zeyrek
Osmanlılar fethin ardından İstanbul'u dünyanın merkezine çevirmişlerdir. Devlet-i Osmani'nin nüfuz ettiği en eski semtlerden biri şüphesiz Zeyrek'tir. "Serçeden başka kuş, Zeyrek'ten başka yokuş tanımam" sözü bu semtin yokuşları için söylenir. Bizans ve Osmanlı'nın gözde ve meşhur merkezi noktalarından olan, her adımınızda tarihin havasını soluyacağınız bu semtteki yapılara beraber bakalım.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Zenbilli Ali Efendi Türbesi 📍
Bu semtteki beşinci durağımız, Osmanlı'nın önemli şeyhülislamlarından Zenbilli Ali Efendi'nin türbesidir.
🔸 Zembilli Ali Efendi, üç dönem Osmanlı Devleti'ne şeyhülislamlık yapan büyük zattır. Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Selim dönemlerinde bu kutsi görevi icra eder.
🔸 Zembile bir ip bağlayıp Zeyrek'te bulunan makamından ahalinin kafasına takılan soruları yazması için ipi sarkıtması, bu lakabı almasına sebep olur.
🔸 Ahali sorularını yazıp zembille sarkıtılan torbanın içine koyar. Ali Efendi zembili geri yukarı çeker ve soruları yanıtlar. Sonrasında cevaplar halka iletilir. Böylece halk ile arasında bir iletişim ağı oluşturur.
Zembil ne demek?
Hasırdan örülmüş kulplu torbaya verilen ad. Günümüzdeki sepete benzetebiliriz
Zenbilli Ali Efendi kimdir?
🔸 Doğum tarihine dair kesin bilgi bulunmayan Zenbilli Ali Efendi, Fatih Sultan Mehmet'in ilk saltanat yıllarında doğduğu tahmin edilir.
🔸 Fahreddin er-Râzî'nin soyundan gelen Cemâleddin Aksarâyî'nin torunu Ahmed Çelebi'nin oğludur. Cemâleddin Aksarâyî'nin neslinden geldiği için çağdaşı diğer devlet ve ilim adamı akrabaları gibi Cemâlî nisbesiyle anılır.
🔸 Zenbilli Ali Cemâlî Efendi fıkıh, usul, edebiyat, lugat, nahiv, tefsir ve hadis sahasında otorite sahibi, vakur bir alimdir. Uzun süre fetva makamında kaldığı halde hayatının sonuna kadar tevazuyu elden bırakmaz.
Şeyh Süleyman Mescidi 📍
Zeyrek'teki son durağımız ise geçmişi Bizans öncesine dayanan bir yapıdır. Günümüzdeki ismiyle burası Şeyh Süleyman Mescidi'dir.
🔸 Zeyrek semtinin iki önemli noktası bulunur. İlkini Molla Zeyrek Camii ve çevresindeki yerleşim teşkil ederken ikincisini ise At Pazarı mevkii temsil eder.
🔸 Bu bölgede, tarihi oldukça eskilere dayanan bir yapı bulunur. Osmanlı döneminde kütüphane olarak kullanılan eser Paganizmin hakim olduğu yıllara kadar uzandığı söylenir. Bizans döneminden önce ise bir mezarlık olarak bulunur.
🔸 Bugün, mescid olarak kullanılan yapının altında pagan mezarları yer alır. Bizans döneminde ise bir şapel olarak kullanıldığı görüşü hâkimdir. Yapının bahçesinde yer alan Osmanlı mezarlarıysa o yıllarda buranın aktif olarak kullanıldığının bir göstergesidir.
🔸 Bu yapının geçmişi Byzantion şehrine kadar uzanır ve bu kentten geriye kalan somut bir örnektir.
Şapel ne demek?
Küçük kiliselere verilen isimdir.
Byzantion şehri
Bugün İstanbul'un kent olarak ilk atası kabul edilir. Byzantium, orijinal adı "Bizantion" olan antik şehrin adının I. yüzyılda Romalılar tarafından Latinceleştirilmiş halidir. Augusta Antonina, İstanbul'un III. yüzyılda Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından konulmuş kısa süreli adıdır.
