10 Çeşme 10 Hikaye 10 Mimari
Temizlik ve içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilen çeşme ve sebiller yer aldığı şehrin mimarî dokusunda derin izler bırakır. Medeniyetimizde bir hayır unsuru olarak belirirken diğer devletlerde meydanları süsleme, devlet başkanlarından hatıra bırakma hüviyeti taşır. Yapıldığı dönemin yaşantısına ve mimarisine de ışık tutan bu yapılar gelecek nesiller içinde tarihi anlamada büyük önem ifade eder. Ülkemizden ve dünyanın farklı bölgelerinden çeşme örneklerini, hikayelerini ve mimarilerini incelemeye ne dersiniz?
Önceki Resimler için Tıklayınız
İshak Ağa Çeşmesi
➤ İstanbul sularının havzalarının yer aldığı Beykoz'da Türk çeşme mimarisinin şaheserlerinden biri olarak inşa edilen İshak Ağa Çeşmesi, 500 yıllık tarihiyle Mimar Sinan'a kadar uzanan oldukça önemli bir sosyal yapıdır. Gümrük Emini İshak Ağa tarafından 1746 yılında hayır amaçlı yaptırılan çeşmenin günümüzde 10 lülesinden kesintisiz su akmaya devam ediyor.
➤ Türkiye'nin yetiştirdiği önemli sanat tarihçilerinden Prof. Dr. Semavi Eyice'nin "Dünyanın sayılı mimari eserlerinden biri" olarak tanımladığı İshak Ağa Çeşmesi ressamlardan edebiyatçılara kadar pek çok sanatçının eserine konu olmuştur:
İshak Ağa Çeşmesi
Nasıl her gün yayarsa davarını bir çoban,
Sürükler düşüncemi sükundan tevekküle
Sekiz mermer direğe dayanmış bir şadırvan,
Bilek kalınlığında su akıtan on lüle...
Uzanır ezan vakti musluğa doğru yüzler,
içinde bir mum yanan kağıt fenerden sarı;
Ve her gelen sükuta ayrı bir sükut ekler,
Ve çağlar her tarafta Akif'in mısraları...
Faruk Nafiz Çamlıbel
Sebilj Brunnen Çeşmesi / Başçarşı Sebili
➤ Dört bir yanı Osmanlı eserleri ile çevrili Sebilj Brunnen Çeşmesi Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'nın simge yapılarından birisidir. Şehrin en önemli kültür değerlerinden ve buluşma noktalarından olan yapı 15. yüzyılda Bosna Sancak Beyi İsa Bey tarafından yaptırılır
➤ Sırp ordusu 1992-1995 yıllar arasında Bosna Savaşı esnasında çeşitliliği temsil eden kültürel ve tarihi eserlere yönelik saldırılarıyla Sebilj Brunnen Çeşmesi'ni imha etmeye çalışır. Tüm saldırılara rağmen ayakta kalan bu Osmanlı eserinin 2007 yılında aynısı Saraybosna'daki mimarisine sadık kalınarak Bursa'da da inşa edilir.
Tophane Çeşmesi
➤ İstanbul'un Tophane Meydanı'nda yer alan Tophane Çeşmesi, Sultan I. Mahmut tarafından 1732 yılında yaptırılmış bir meydan çeşmesidir. İstanbul'un üçüncü büyük ve şehirdeki en yüksek duvarlı çeşmesi özelliklerini barındıran eser, Meclis-i Mebusan ve Kılıç Ali Paşa caddeleri arasında yer alır.
➤ Mimar Mehmet Ağa'nın Türk rokokosu tarzında tasarladığı çeşme tarihi surların dışında kalan çeşmelerin en güzellerinden birisidir. Güneyden Kılıç Ali Paşa, kuzeyden Nusretiye camileriyle, batıdan Tophane atölyeleri ve doğudan rıhtım ile çevrili çeşme, "l. Mahmut Han Çeşmesi" olarak da bilinir.
Üsküdar III. Ahmed Meydan Çeşmesi
➤ Osmanlı'nın sanatkar padişahlarından Sultan III. Ahmed'in emriyle inşa olunan III. Ahmed Meydan Çeşmesi, validesi Râbia Gülnûş Emetullah Sultan'ın vefatı üzerine Hassa Mimarı Kayserili Mehmed Ağa'ya yaptırılır. Üsküdar'ın sembol eserlerinden biri olan bu abidevi çeşme 1729 yılında tamamlanır.
➤ Sultan III. Ahmed'in bizzat kendi elleriyle de kitabesini yazdığı eser, denize bakan cephenin oldukça sanatlı ve işlemeli olduğu dört adet cepheye sahiptir. Dönemin mimari üslubunun Batı'dan etkilenmeye başladığının nüveleri hissedilen eser, altı toprakla doldurularak inşa edilir.
Bembo Çeşmesi
➤ Bembo Çeşmesi, Osmanlı'nın fethinden sonra büyük bir değişime uğrayarak Türk-İslam medeniyetinin izlerini taşıyan bir ada haline gelen Girit Adası'nda yer alır. Hacı İbrahim Ağa tarafından Kandiye şehrinde hayır amaçlı yaptırılan sebilin arkasındaki eser, Venedik döneminden kalma bir yapıdır.
➤ Orta yerinde başsız bir heykel bulunduran 1550'li yıllarda inşa edilmiş eser, Hacı İbrahim Ağa'nın yaptırdığı sebille birlikte iki medeniyetin farkını ve aynı zamanda buluşmasını sergiliyor.
