Fikriyat araştırdı: Nahvi mi, Gazali mi?
Önemli bir kültür mirasımız olan "el Kasidetü'l Celcelutiyye" isimli yazma eserin künye bölümünde, Gazali'ye atfedilen önemli bir kasideden bahsediliyor. Zikredilen sayfadaki şiirin müellifinin İbnü'n Nahvi mi yoksa Gazali mi olduğu noktasında tartışmalar mevcut... Bu karışıklığı ortadan kaldırmak için Fikriyat olarak önemli bir araştırma yaptık. Ortaya çıkan sonuç hem bir bilinmeze cevap oldu hem de ortaya bir tercüme şiir çıktı.
◾ Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi'nde bulunan 006816 - XVI numara ile kayıtlı Hz. Ali'ye (KV) ait olan "el Kasidetul Celcelutiyye" isimli, İbnü'n-Nahvî Ebü'l-Fazl Yûsuf b. Muhammed b. Yûsuf et-Tevzerî tarafından telif eserin künyesinde 232b varağında İmam Gazali'ye ait bir kasideden bahsedilir.
🔸İbnü'n Nahvi kimdir?
1041 - 1119 yılları arasında yaşayan alimdir. Şairliği ve cümle bilgisi anlamına gelen nahiv ilminde tanınmıştır.
◾ Bu kaside kitabın devamında olan "el Münferice" olarak bilinen ve "zorluktan sonra gelen ferahlık" manasına haiz İbnü'n Nahvi'nin meşhur kasidesinin varakları arasında bulunur.
◾ Tartışmalar esasında tam da burada başlar. Az miktarda şiir telif ettiği bilinen İmam Gazali'nin bu eseri nasıl araştırmacıların gözünden kaçmıştır?
◾ Şiir, İbnü'n Nahvi'ye mi yoksa Hüccetü'l İslam sıfatı ile tanınan İmam Gazali'ye mi aittir? Bu sorular hem ilmi maksatla hem de edebi bir amaç ile önümüzde durmaktadır.
Hüccetü'l islam ne demek?
Bu sıfat "İslam'ın Delili" manasına gelir.
◾ Fikriyat ekibi bu ilmi soruya bir cevap bulmak için uzun uğraşlar verdi. Ortaya çıkan sonuç ve şiir tercümesi hem bir bilinmeze cevap oldu hem de ortaya bir tercüme şiir çıktı.
◾ Evvela İmam Gazali az sayıda kaside, şiir kaleme alan bir alim. Mezkur şiirin İbnü'n Nahvi'nin eserinde bulunması esasında bize yanlışlık hakkında ipucu veriyor.
Mezkur: Az önce anılmış bulunan, az önce adı geçen, anılan.
◾ Varağın Diyanet Kütüphanesi'nde İmam Gazali'ye nispet edilmesi, Gazali'nin benzer bir mısra ile başlayan başka bir kasidesinden kaynaklanıyor.
◾ Yaptığımız araştırmalar sonucunda Katip Çelebi'nin "Keşfuz Zunun" başlıklı eserinde şiirin bu bölümünü İbnü'n Nahvi'ye nispet ettiğini de tespit ettik.
◾ Bu şekilde varakta belirtilen şiirin İbnü'n Nahvi'nin "el kasidetü'l münferice" başlıklı kasidesine dahil olduğunu kabul etmek gerekir.
◾ Gazali'nin zaten bilinen en meşhur kasidesi de vefat etmeden evvel yastığının altına koyduğu rivayet edilen ve Abdulgani Nablusi tarafından şerh edilen kasidesidir. Bu yanlışlık tamamen mısra benzerliği kaynaklıdır.
Gazali'den hayata dair 20 unutulmaz alıntı
