Kurban vekaleti nasıl verilir?
Paylaşmanın ve kardeşliğin sembolü Kurban Bayramı'na sayılı günler kaldı. Kurban, hac ve zekat gibi mal ile yapılan bir ibadet türüdür. Müslüman kişi, kurbanını kendisi bizzat kesebileceği gibi sözlü veya yazılı vekalet yolu ile de kestirebilir. Peki, kurban vekaleti nasıl verilir? Kurban vekaleti verilirken ne söylenir? Kurban vekaleti caiz mi? Kurban vekaleti nasıl verilir, nasıl alınır? Hz. Peygamber (SAV) bizzat kurban kesmiş midir? Kurban kesim vakti ne zaman başlar ve biter? Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlardaki kurban hisseleri nasıl olmalı? İşte Diyanet'e göre kurban vekaletinin hükmü...
Diyanet'e göre kurban vekaleti hükmü
◾ Kurban ibadetinde mühim olan şey, kişinin niyetidir. Bu niyetin Allah rızası için olması ve vekaleten kendisi adına kurban edilmesi şarttır.
◾ Buhari hadisinde geçen bir rivayete göre:
Kişi, kurbanını bizzat kesebileceği gibi vekâlet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban, hac ve zekât gibi mal ile yapılan bir ibadettir; mal ile yapılan ibadetlerde ise vekâlet caizdir. Nitekim Hz. Ali'nin (r.a.) şöyle söylediği rivayet edilmiştir: "Resulullah (sav), develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve 'kasap ücretini biz kendimiz veririz' buyurdu."
(Buhârî, Hac, 120; Ebû Dâvûd, Menâsik, 19)
Vekalet yoluyla kurban kesimi nasıl olur?
◾ Dinimiz gereği ibadetler; bedeni, hem bedeni hem mali ve mali olmak üzere üç kısma ayrılır. Örneğin namaz, oruç gibi ibadetler, bedeni ibadetlerdir. Bunlar ancak mükellef tarafından yerine getirilebilir ve asla vekalet yolu ile başkasına yaptırılamaz.
Mükellef nedir?
Mükellef, Arapça kökenli bir sözcük olup "yükümlü" anlamına gelir.
◾ Hem bedeni hem mali ibadetlerden olan hac ve umrede asıl olan bizzat mükellef tarafından yapılmasıdır. Ancak mükellef olan kişi, bu tür ibadetleri ifa etmekten aciz kalır ise söz konusu ibadetleri vekâlet yoluyla yaptırması caiz olarak görülür.
◾ Mali ibadetler ise mükellefin bizzat kendisinin yapmaktan aciz olup olmamasına bakılmadan vekalet yoluyla da yerine getirilebilmesidir. Buna göre mali ibadetlerden olan kurban, kişinin bizzat kendisinin kesebileceği gibi vekâlet yoluyla da kestirebilmesi mümkündür.
Kurban vekaleti nasıl verilir?
◾ Mal ile yapılan ibadetlerden olan kurbanın vekalet yoluyla yapılması caizdir. Bu vekalet sözlü veya yazılı olarak verilebilir fakat nasıl?
Sözlü olarak bir kişi, bir başkasına "Seni kurbanımı kesmeye, kestirmeye ve kurbanla ilgili işleri yapmaya ve yaptırmaya vekil tayin ettim" der. Vekil tayin edilen birey ise vekaleti gereği gibi yerine getirmelidir.
◾ Yazılı olarak ise "belli bir şahsa kurban kesme, kestirme ve kurbanla ilgili diğer işleri yapma ve yaptırma konusunda vekâlet verdiğine" dair bir vekâlet belgesi düzenlenmesi gerekir.
Caiz ne demketir?
Caiz, Arapça bir sözcük olup "uygun" anlamına gelmektedir.
Kurban vekaleti nasıl alınır?
◾ Kurban vekaletini alan kişi şu sözlerle niyet eder ve kişiler arasında karşılıklı anlaşma şeklinde vekalet cümleleri kurulur.
◾ Kurban kesme vekâleti alırken, vekâlet veren kişinin "Seni kurbanımızı kesmeye vekil kıldık", vekâleti alan kişinin ise buna "Kabul ettim" ifadesiyle karşılık vermesi yeterli bulunur.
Hz. Peygamber (SAV) bizzat kurban kesmiş midir?
◾ Kurban ibadeti hicretin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Efendimiz (SAV), bu yıldan itibaren vefat edeceği yıla kadar her sene kurban kestiği rivayet edilir.
(Tirmizî, Edâhî, 11,1506-1507, bkz. Buhârî, Hac, 117, 119, Müslim, Edâhî, 17)
◾ Hatta Peygamberimiz (SAV), Veda Haccı'nda yüz deve kurban etmiş, Hz Ali (RA) bunun hakkında şöyle söylemiştir:
"Peygamber (SAV) yüz deve kurban etti. Etlerini dağıtmamı emretti, ben de dağıttım."
(Buhârî, Hac, 122,1718)
◾ Hz. Enes (RA), Hz. Peygamber'in (SAV) siyah-beyaz benekli iki koçu besmele ve tekbir ile bizzat kestiğini rivayet etmiştir.
(Buhârî, Edâhî, 9, 5558; Müslim, Edâhî, 17-18,1966)
