Arama
Savat nedir? Savat işçiliği hakkında merak edilenler...
Hayatın her alanında dijital dünyaya hapsolmuş vaziyette ilerlerken sanat adına ince işçilik gerektiren görevleri de bilgisayar tuşuna basarak halletmeye çalışıyoruz. Nitekim bir eseri sanata dönüştüren şey fabrikasyon özelliği değil ona akıtılan göz nuru ile verilen el emeğidir. Sizler için ince işçiliğin ürünü olan kalemkarlık sanatı terimlerinden "savat" hakkında merak edilenleri derledik.
Savatın tarihi hakkında yaşayan ustaların sözlü anlatımlarından başka bilgi kaynağı yok. Geçmişte Dağıstan bölgesindeki Türk boylarının, özellikle Kumuk Türkleri'nin yaşadığı Kubaçi köyünün savat sanatının önemli merkezlerinden olduğu ve günümüzde de bu sanatın sürdürüldüğü bilinir.
Anadolu'da I. Dünya Savaşı'ndan önce yaklaşık 400 sanatkarın çalıştığı 120 atölyesiyle Van, Bitlis, Sivas, Erzincan, Eskişehir, Kula, Trabzon ve Samsun gibi şehirlerde savat sanatının yapıldığı, zarif eserlerin üretildiği ve çok ilgi gördüğü, Avrupa'ya ve bilhassa Fransa'ya ihraç edildiği belirtilir.
Savat, kalemkârlık ve savat eriyiğinin hazırlanması ve uygulanması olmak üzere iki aşamalıdır. Dövücü ve biçimlendirici ustalar eliyle hazırlanmış gümüş eşyaya uygulanacak desenler kâğıda veya doğrudan gümüş eser üzerine kurşun yahut sabit kalemle manzara, arma, istif yazı, çiçek demetleri biçiminde tasarlanır ve çizilir.
Daha sonra kalemkâr tarafından ucu sivri, keskin çelik kalemle çizgiler üzerinde kanal açılır. Bu işlemde Van işi ince kalem ve Kafkas işi derin kalem olmak üzere iki üslup görülür. İnce kalemle zarif, derin kalemle sade ve dayanıklı eserler ortaya konulur.
Tarihi kaynaklar bize savatı ilk üreten uygarlığın Urartular olduğunu söyler. Doğu Anadolu'da yaşamış olan bu uygarlığa, şimdiki Van sınırlarımızda bulunan o dönemde "Tuşba" olarak adlandırılan kent, başkentlik yaptı. Yüksek bir medeniyete sahip olan Urartuların, sulama kanalları ve taş oymacılığı gibi birçok alanda daha önce yapılmamış işlere imza attıkları biliniyor.