Arama
Yahya Kemal çevresinde toplanan edebi okul: Dergah dergisi
Dergah, Yahya Kemal'in fikir, görüş, zevk ve estetik anlayışı doğrultusunda çıkan kültür, sanat ve edebiyat dergisiydi. İçerikte yerli ve milli kaynakların yaşatılması hususunda birçok çalışma yapıldı; döneminde bir okul görevi gördü. Dergah yazarları bilhassa 1920'lerde çeşitli neşir faaliyetleriyle Türkiye'de de yayılan ve taraftar bulan pozitivizm ve materyalizme karşı sergiledikleri tutumla dikkatleri üzerilerine çektiler. Peki, edebiyatımıza yeni bir bakış açısı getirmeye çalışan Dergah dergisi yazarlarının düşünceleri nelerdi?
Derginin en önemli çıkış noktası 20. yüzyılın başlarında Türkiye'de de sanat ve edebiyat alanında yaygınlaşan pozitivizm ve materyalizme karşı gösterdiği duruştu.
📚Bu karşı duruşu Bergson'un akıl yerine sezgiyi önceleyen görüşleri ekseninde sundular. Fransız filozof Bergson'un etkisi derginin hemen hemen bütün yazarlarında karşımıza çıktı. Bilhassa Mustafa Şekip, Bergson'un görüşlerinden etkilenerek dergide şu düşünceyi savundu:
Müslüman Türk halkını Anadolu'da düşmana karşı canla başla sürdürdüğü mücadelede başarılı kılan; pozitif ilim ve teknoloji değil, taşıdıkları ortak millet ruhuydu.
📚 Ahmet Hamdi Tanpınar, Yahya Kemal isimli biyografik denemesinde derginin adı konusunda Ahmet Hâşim'in "haşhaş" ismini önerdiğini, buna karşılık Yahya Kemal'in "İthaf" şiirinin etkisiyle bu ismin verildiğini belirtir. İki şairin karşılaştırılması için bu iki sözcüğün bir zemin oluşturabileceğine dikkati çeker.
Gerçekten de "haşhaş", bir belirsizliği, hayal âlemini, Baudelaire, Rimbaud gibi Fransız sembolist şairlerini çağrıştırırken, "dergâh" ve onun ilhâm kaynağı olan "İthaf" şiiri eski kültürün, metafizik değerlerin simgesi olan bir kurumun adıdır. Bu sözcükler konusundaki tercihler, iki şairin sadece şiire ve edebiyata değil, dünyaya bakışlarındaki farkı da gösteriyordu.
📚Dergi büyük oranda Yahya Kemal'in fikirleri doğrultusunda şekilleniyordu. Yahya Kemal başyazar olduğu dergide sadece edebî ve fikrî muhtevalı makaleler yazmakla kalmamış, çok defa diğer yazarlara da yön vererek mecmuanın politikasını tayin etmişti.
Yahya Kemal uzun yıllar Paris'te yaşamış ve burada ünlü tarihçi Albert Sorel'den dersler almıştı.
📚Yahya Kemal, "1071'den sonra Anadolu'ya, sonra Rumeli'ye, daha sonra İstanbul'a yerleşerek yepyeni bir millet olduğumuz" tezini ortaya attı.
📚Yahya Kemal'in bu tezi, sanat ve kültürü, yerli ve milli kaynaklarda arayan; bu kaynakları Türk tarih ve coğrafyasında şekillendiren farklı bir anlayıştı. Ünlü şair bu görüşleri doğrultusunda Şark ruhunu yeniden canlandırmayı amaçladı.
📚Mütareke ve Millî Mücadele döneminin en önemli, en seviyeli fikir ve edebiyat anlayışını temsil eden Dergâh'ta imzaları görülen seksenin üzerinde şair, hikâyeci, ilim adamı, yazar ve mütercim vardı.
Âdeta bir okul niteliği taşıyan derginin yazar kadrosunda Yahya Kemal, Ahmet Hâşim, Abdülhak Şinasi, Yakup Kadri, Falih Rıfkı, Mustafa Şekip, İsmail Hakkı gibi isimler bulunuyordu.