Türk lehçelerinde "Ağabey"
Zengin bir dil olan Türkçe birçok lehçeden oluşmaktadır. Türk dilinin farklı gruplardan meydana gelmesi, kadim Türk lisanını çeşitlendirmektedir. Bu durum başta, Türk aile sisteminde kullanılan aile fert isimlerine yansımıştır. "ağabey" sözcüğü de bunlardan sadece biridir.
ESKİ TÜRKÇE
Ağabey- Aka
◾ Eski Türkçeyi teşkil eden dönemde Göktürk (Orhun) Yazıtlarında aile fertlerinden bahsedilir. Eski Türkçede "ağabey, abi" kelimesini "aka" sözcüğü karşılamaktadır.
AHISKA TÜRKÇESİ
Ağabey- Tada
◾ Türkiye'ye yakın olması hasebiyle pek çok benzer kelimeyi bünyesinde barındıran Ahıska Türkçesinde "ağabey" kelimesini "tada" sözcüğü karşılamaktadır.
➡ O senin tadandur, ne dese yapacan!
➡ (O senin ağabeyin ne derse yapacaksın.)
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Ağabey- Aga
◾ Kuzeybatı Türk lehçesinden olan Başkurt Türkçesi, Eski Türkçedeki "aka" sözcüğü evrilerek "aga" şeklini almıştır.
➡ Atayzarının, agayzarının traditsiyaların kürip, qurus bilakli, arıhlan yurakli bulıp ühhindar.
➡ (Babalarının, ağabeylerinin geleneklerini görüp, çelik bilekli, arslan yürekli olarak büyüsünler.)
KAZAK TÜRKÇESİ
Ağabey- Ağa
◾ Kıpçak grubunun Türkistan'daki baskın lehçelerinden biri olan Kazak Türkçesinde "ağabey" kelimesini, Eski Türkçedeki halini bir nevi korumuş ve "ağa" şeklinde karşımıza çıkmıştır.
➡ Aşuw ağadan keşiriminiden.
➡ (Abi kızar kardeşi özür diler.)
➡ Ağa işken bulaqtan ini de su işedi.
➡ (Abinin içtiği pınardan kardeşi de su içer.)
➡ Ağa inige üstaz, apa siŋile üstaz.
➡ (Abi erkek kardeşine üstat, abla ise kız kardeşine üstattır.)
Kazak Atasözü
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Ağabey- Aga
◾ Kuzeybatı Türk lehçesinin temsilcilerinden biri olan ve Kazak Türkleriyle olan kardeşliğiyle ön plana çıkan Kırgız Türklerinin kullandığı lehçede "ağabey" kelimesini "aga" sözcüğü karşılar.
➡ Öz atasın sıylabagan, öz uulunan sıy körböyt
➡ (Kendi babasında saygı göstermeyen, kendi oğlundan saygı görmez.)
