Osmanlı’nın alim şairlerinden Nev’i'nin ilimle harmanlanan şiirleri
Nev'i kendi ifadesiyle "akıcı şiirleri, öldükten sonra bile dillerde ırmaklar gibi söylenecek" 16. yüzyıl şairlerindendi. Ömrünü ilim yolunda harcayan Nev'i'ye göre gerçek şairler, aynı zamanda ilim sahibi olmalıydı. Çağdaşı Baki ile yakın dost olan Nev'i padişahlardan tezkire yazarlarına kadar herkesin hürmet gösterdiği bir şahsiyetti. Gelin, Osmanlı'nın alim şairlerinden Nev'i'nin hayatına, eserlerine ve ilimle harmanlanan şiirlerine yakından bakalım…
🔶 16. yüzyıl Osmanlı edebiyatının altın çağını yaşadığı bir dönemdi.
🔶 Baki, Fuzuli, Hayali, Bağdatlı Ruhi gibi şairlerin yer aldığı bu dönemde sade dilli ve samimi duygulu gazelleriyle alim bir şair vardı: Nev'i…
🔶 Bahsi geçen edebiyatımızda iz bırakmış şairlerin yanında Nev'i kendi has nitelikleriyle ayrı bir konumdaydı. Divan şiirinin kendi sesini yakalayarak zirveye ulaştığı bir dönemde Nev'i'nin bu edebiyata yaptığı katkılar azımsanamazdı.
(x) 🔎 Baki kimdir?
(x) 🔎 Hayali kimdir?
(x) 🔎 Bağdatlı Ruhi kimdir?
(x) 🔎 Fuzuli kimdir?
🔶Ünlü şairin hayatına yakından bakacak olursak köklü bir aileden geldiğine şahitlik ederiz. Asıl adı Yahya olan Malkara doğumlu şair, anne tarafından meşhur Muhammediyye isimli eserin yazarı Yazıcıoğlu Mehmed'in soyundan gelir.
(x) 🔎Yazıcıoğlu Mehmet: Daha çok Muhammediyye adlı eseriyle tanınan Osmanlı mutasavvıf şairi.
🔶Ömrü ilim irfanla geçen Nev'i'nin bu yolculuğu, çocukluğunda babasından aldığı tasavvuf dersleriyle başladı.
🔶Gençliğinde ilim uğruna İstanbul'a gelen Nev'i, dönemin iki önemli alimi Karamanî Ahîzâde Ahmed Efendi'nin Dâvud Paşa Medresesi'nde ve Mehmed Efendi'nin Sahn-ı Seman'daki derslerine devam etti.
(x) 🔎 Karamanî Ahîzâde Ahmed Efendi: Celvetiye tarikatının önde gelen şeyhlerindendi.
🔶 İstanbul'a geldiğinde ise onu büyük bir sürpriz bekliyordu.
🔶 Başta Baki olmak üzere devrin önemli şairleriyle arkadaşlık kurdu. Bu arkadaşlık Nev'i'nin hayatının dönüm noktalarından biri oldu.
(x) Şairlerin sultanı Baki'nin beyitleri ve anlamları
🔶Edebiyatımızda sultanü'ş şuara olarak adlandırılan Baki ve Nev'i gayet samimi iki dosttu. Bu dostluk ilerleyen yıllarda sanatlarında benzerliği de ortaya çıkarmıştı.
🔶Fuat Köprülü Edebiyat Araştırmaları isimli eserinde ikilinin dostluğunun kimi zaman tatlı bir rekabete dayandığını da ileri sürer.
(x) 🔎Fuat Köprülü: Türk edebiyatı tarihçiliğinin ilmî kurucusu, Türkoloji'de yeni ufuklar açmış ilim otoritesi, edip, yazar, siyaset ve devlet adamı.
🔶Nev'i, İstanbul'da dönemin önemli ilim adamlarının yetiştiği merkezlere katıldı. Kınalızade Tezkiresi'nde yer aldığı gibi âdeta Kur'an-ı Kerim'de geçen "Ey Yahya, Kitab'a sımsıkı sarıl!" Meryem Suresi, 12. ayetine cevap verircesine ilme sarıldı.
(x) 🔇Meryem Suresi'nin 12. ayetini dinlemek ve 📜 tefsirini okumak için tıklayınız
🔶 Hocalarının ilgi ve takdirini kazanan Nev'i önemli yerlere geldi. Hocası Ahizade Mehmet Efendi'nin tayiniyle Süleymaniye Medresesi'ne mülâzım oldu. Ve hayatı boyunca pek çok medresede müderrislik yaptı.
(x) 🔎Mülazım: Medrese tahsilini bitirip icazet alan.
🔶 Osmanlı'da çok itibarlı konum olan Sahn-ı Seman hocalığına kadar yükseldi.
🔶 Nev'i müderrisliğin yanında çeşitli görevlerde de yer aldı. Bunlardan biri Üçüncü Murâd tarafından görevlendirildiği Bağdat kadılığıydı. Fakat Üçüncü Murad kararında bir değişiklik yapmış ve Nev'i'yi Şehzade Mustafa'ya hoca olarak tayin etmişti.
Şehzade Bayezid'in katline kimler sebep oldu?
🔶Sultanlar tarafından büyük bir hürmet gösterilen Nev'i, Sultan Murâd'ın için çok kıymetli bir alimdi. Sultan, Nev'i geldiği zaman ayağa kalkar ve şairle şiir sohbetlerinde bulunurdu. Nev'i Divanı'nda Sultan Murad'ın kendisine hürmetini şu şekilde anlatır:
"Niçe gündür ki bir dem sohbetine iştiyâkum var
Husûsâ Hân Murâd'un izzetinden iftirâkum var"
🔶Müderrislik konusunda çok başarılı olan Nev'i, diğer şehzadelerin de eğitiminden sorumlu tutuldu. Bâyezid, Osman ve Abdullah adlı şehzadelerin de katıldığı bu dersler yaklaşık beş yıl sürdü.
