İslam ilim tarihinin en önemli eserlerinden biri: Marifetname
Marifetname, İslam ilim tarihinin en önemli eserlerinden biriydi. Ansiklopedik özellikte olan bu eser, Erzurumlu İbrahim Hakkı tarafından 400 kitaptan faydalanarak yazıldı. Zamanının önemli bilgilerine yer veren Marifetname, tasavvuf, ahlak, kelam, aritmetik, geometri, astronomi, fizyoloji ve psikoloji gibi geniş konu yelpazesine sahipti. Bu esere hem halk hem de medresede ezberlenecek kadar rağbet edildi. Peki, kıyafet ilmi bahsine göre insanların hareketleri ve organları kişinin karakterini nasıl etkiliyordu?
Önceki Resimler için Tıklayınız
Tasavvuftan, edebiyata, edebiyattan astronomiye kadar pek çok konunun yer aldığı eser, Allah'ın varlığını ve birliğini anlattığı birinci bölüm, anatomi ve fizyolojinin anlatıldığı ikinci bölüm ve terbiye kurallarının anlatıldığı üçüncü bölüm olmak üzere üç bölümden oluşur.
Marifetname'de dünyanın yuvarlak olması, ay ve güneş tutulmasının izahı, gökkuşağının oluşumu, Amerika'yı da gösteren dünya haritası, dünyanın dönmesi, yıldızlar gibi astronomi hakkında bilgiler yer alır.
Erzurumlu İbrahim Hakkı Marifetname adlı eseriyle insanlara önce çevrelerindeki eşyayı, daha sonra kendilerini ve en sonunda da Allah'ı bildirmeyi amaçlıyordu. Bu eserde mârifet, fenâ, beka, muhabbet ve aşk, velâyet, keramet, tevekkül, tefvîz ve teslim, sabır, şükür, rızâ, seyrüsülûk, sâlik, mürşid, nefis ve nefis mertebeleri gibi tasavvufun hemen bütün konularına yer verildi.
Tasavvufi düşünceye göre, insan küçük âlemdir. Bu felsefeye göre hareket eden İbrahim Hakkı için hayatın en önemli gayesi mârifet, mârifetin en yüce derecesi mârifetullah yani ilâhî hakikatlere vakıf olmadır.
Âlemlerin yaratılmasında ilahi maksat yüce Allah'ın bilinmesidir. Bundan hareketle insanın nefsini bilmesi, nefsini bilmesi için de bedenini bilmesi gerektiğini düşünür.
Marifetname, bir mukaddime, üç fen ve bir son sözden oluşur. Dört fasıldan oluşan mukaddimenin ilk faslı dünya ve ahiret âlemleriyle ilgili 80 kadar ayette bulunur. Oldukça kapsamlı olan mukaddimede müfessirlerden rivayet edilen kozmografya bilgilerine yer verilir. Ardından kıyamet alametleri ve ahiret halleri anlatılır.
İkinci bölüm beş bab ve on sekiz fasıldan oluşur. İlk dört babda fizyolojinin faydaları, fizyoloji yardımıyla insan bedeninin tanıtılması, beden ve ruh münasebeti, organların çalışması, damarlar, nefs-i tabîiyye, nefs-i nebâtiyye, nefs-i hayvâniyye, zâhirî ve bâtınî duyular hakkında bilgi verilir. Sonraki bablarda ise ilm-i kıyafet denilen organların şekline ve insanların hareketlerine göre kişinin psikolojik yeteneklerini tahmin etmenin özelliklerinden bahseder. İkinci bölümde beden sağlığı, ilaçlar, sağlıkla ilgileri açısından yiyecek ve içecekler ve giyim şekli hakkında açıklamalara da yer verdi.
Kitabın içindeki Kıyafetname adlı bölüm ise bir çeşit görgü bilimidir. O, derin düşüncesiyle cisimlerin birleşmesini, hayatın doğuşunu, cinslerin gelişmesini yepyeni bir görüşle ortaya koymuştu.
