Arama

İbrahim Gülşeni Divanı

İrfan ve şiir geleneğimizin müstesna isimlerinden İbrahim Gülşeni hayatını Kahire, Tebriz ve Diyarbakır üçgeninde geçirdi. Osmanlılar, Memlükler ve Akkoyunlular ile iyi ilişkiler kuran şair, sohbetleri ile yüzlerce insanın ihtidasına vesile oldu. Bir asır yaşadığı söylenen Gülşeni, hayatını Allah'ın rızasını kazanmaya ve iyi bir kul olmaya adadı. Arapça, Farsça ve Türkçe olarak üç ayrı divan tertip eden İbrahim Gülşeni, kuvvetli bir şair ve gönül insanı olarak tebarüz etti.

*Ankara Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan İbrahim Gülşeni Divanı'ndan bir sayfa

◼ Kanuni Sultan Süleyman döneminde kısa bir dönem İstanbul'da bulunan İbrâhim Gülşenî, 1534 yılında Kahire'de vefat eder. Sohbeti ve şiirleri vesilesi ile etrafında ciddi bir kalabalık toplayan Gülşenî'nin Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere üç ayrı divanı mevcuttur.

◼ Bilhassa İbnü'l Arabi'den etkilenen Gülşenî, sohbetlerinde İbnü'l Arabi'nin eserlerinden çokça istifade eder. Ayrıca onun Safeviliğe karşı duruşu çok önemlidir.

Dervişane bir divan şairi: Usuli

*Ankara Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan İbrahim Gülşeni Divanı'ndan bir sayfa

◼ Üretkenliği ile öne çıkan İbrâhim Gülşenî üç ayrı dilde eser vererek Anadolu coğrafyasında bulunan tüm topluluklara hitap etmiş ve böylece gönüller kazanmış önemli, simge bir isim olur.

◼ İbrâhim Gülşenî'nin hayatını manevi temelli şekillendirmesi şiirini ve dilini birinci elden etkiler. Her yaşadığı şehir ve durum şairin dilini ve tesirini değiştirir. Bu minvalde ele alındığında İbrâhim Gülşenî, şiirde özellikle de tasavvuf şiirinde çok önemli bir mevkidedir.

Şiirimizde elif imgesi

*Ankara Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan İbrahim Gülşeni Divanı'ndan bir sayfa

İbrâhim Gülşenî'nin eserleri

➡ Ma'nevi

Mevlana'nın Mesnevi isimli meşhur eserine nazire olarak yazılan kitap, yaklaşık kırk bin beyitten müteşekkildir. Ma'nevi İbrâhim Gülşenî'nin en hacimli eseri olma özelliğini taşır.

➡ Türkçe Divan

Bilhassan Nesimi'nin etkileri görülen Türkçe Divan da Gülşenî, öğüt verici bir üslupla insanları Allah Teala'nın yoluna davet eder. Bu minvalde İbrahim Gülşenî şiiri bir tebliğ aracı olarak da kullanır.

➡ Farsça Divan

Geniş bir divan olmasının yanında şiirlerde açıkça Mevlana Celaleddin'i Rumi ve Yunus Emre'nin etkileri görülür.

➡ Kenzu'l Cevahir

Özlerin Hazinesi anlamına gelen eser, yedi binden fazla beyitten oluşur. Bu eserdeki şiirler tasavvufi meselelere dairdir. Tek nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde olan eserin dili Farsça'dır.

Şeyh Galib'in şiirleri ve eserleri

*Ankara Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan İbrahim Gülşeni Divanı'ndan bir sayfa

➡ Simurgname

Muhyî'nin varlığını zikrettiği eser henüz gün yüzüne çıkmamıştır.

➡ Pendname

Öğüt vermek İslam geleneğinde önemli bir mesabededir. İbrâhim Gülşenî de bu eserinde temel maksadı öğüt vermek olan yüz doksan altı beyiti bir araya toplar.

➡ Çobanname

Gülşenî adına kaydedilse de aslında eser Dede Ömer Ruşeni'ye aittir.

➡ Arapça Divan

Gülşenî Arapça Divanı'nda "Halili" mahlasını kullanır. Şam'da düzenlenerek yayınlanan Divan, Farsça ve Türkçe Divan kadar ilgi ve alaka görmez.

➡ Kıdemname

Eser ana hatlarıyla yaratılış meselesine odaklanır. Gülşenî bu eserinde temel kelam meselerini açıklığa kavuşturmayı amaç edinir.

Gül imgesinin şiirimizde geçirdiği değişimler

*Ankara Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan İbrahim Gülşeni Divanı'ndan bir sayfa

Gönüldeki hayâlin hayret verir bana uş
Sevdâ gibi başıma çıkıp dimâğa gelmez

Gülşenî

Günümüz Türkçesiyle

Gönlümdeki hayalin beni şaşkın eder
Sevda gibidir başımdan çıkmaz zihnime gelmez

Genç yaşta solan çiçek: Fehim-i Kadim

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN