Atabetü'l Hakayık'tan alıntılar
İslami Türk edebiyatının Kutadgu Bilig'den sonra yazıya geçirilmiş en eski ikinci eseri olan Atabetü'l Hakayık, Yüknekli Edip Ahmet tarafından insanın ahlaki gelişimi ve iyi insan olmanın özellikleri üzerine yazılmış bir kitaptır. Erdem, ahlak, din, cömertlik, doğru söz söyleme gibi konularda çeşitli öğütler içerir. Bir nasihatname örneği olan Atabetü'l Hakayık'tan alıntıları derledik.
"Doğru söz bal, yalan söz soğan gibidir; soğan yeyip, ağzı acılandırma, bal ye.
Yalan söz hastalık, doğru söz şifa gibidir; bu söz eskiden söylenmiş bir masaldır."
Yüknekli Edip Ahmet tarafından kaleme alınan Atabetü'l-Hakayık, insanın ahlaki gelişimi ve iyi insan olmanın özellikleri üzerine yazılmış bir kitaptır. Atabetü'l-Hakayık, 14 bölümden oluşur. Anlamı hakikatlerin eşiği olan; erdem, ahlak, din, cömertlik, doğru söz söyleme gibi konularda çeşitli öğütler içerir.
"Doğru ol, doğruluk yap ve adın doğruya çıksın; insanlar seni doğru olarak bilsinler;
Eğriliği bırakıp, doğruluk giysini giy; elbiselerin en iyisi, doğruluk giysisidir."
Hakkında pek az bilgi bulunan Edip Ahmet Yükneki'nin Semerkant'ta doğduğu, gözlerinin doğuştan görmemesine rağmen iyi bir eğitim aldığı söylenir. Bir nasihatname örneği olan Atabetü'l Hakayık adlı eserini, dönemin Karahanlı hükümdarı Muhammed Dad İspehsâlâr Bey'e sunar.
"Senin birliğine delil aramaya kalkışan kimse küçücük ve tek bir nesnede bile binlerce delil bulur. Ben şuna kesin olarak inandım: Yok iken beni yarattığın gibi yok eder ve sonra diriltirsin."
Eserinde yoğunlukla İslam'ın ve ilmin faziletlerini anlatan Yükneki'nin Arapça, hadis ve tefsire hâkim bir alim olduğu anlaşılmaktadır.
Atabetü'l-Hakayık kültürel ve sosyal hayatın İslam kültürü ile yoğrulmaya başladığı dönemlerde ortaya çıkması ve bu dönem Türkçesinin estetik gücünü göstermesi bakımından önemlidir.
"Onun adını anmak ve övmek şerbet olmalı ki dilim adını andıkça ağzım tatlanıyor. Bugün benden salâvat ulaşsın ki yarın bunaltı beni sardığında elimden tutar olsun."
Atabetü'l-Hakayık'ın muhtevasında barındırdığı atasözleri, deyimler ve özdeyişler Türkçemizin estetik gücünü de güzel bir şekilde ifade eder.
