Arama
Müslümanların kurduğu kadim şehir: Basra
Basra, Müslümanlar tarafından kurulan en eski şehirlerden birisidir. Hicretin 16. yılında Utbe b. Gazvan tarafından Fırat Nehri'nin batı tarafında kumsalların, dağların ve ovaların olduğu mevkide kurulan bu belde, verimli topraklarıyla ve stratejik konumu ile meşhurdur. Peki Müslümanların kurduğu bu kadim şehir nasıl kurulmuştur?
🔹 Ebû Musa el-Eş'arî'nin valiliğinde Basra'da, şehrin tanzimi ve imarının ardından halk, kabilelerine göre mahallelere yerleştirilir.
🔹 Mimari açıdan şehir tanzim edilirken de şehrin ana caddeleri 60 zira genişlikte, ara caddeleri 56 zira ve sokaklar ise 20 zira civarında tasarlanır. Dar sokaklar dahi 7 zira genişliğe kadar ulaşır. Her kabilenin bir mahallesi, bir mescidi ve bir de mezarlığı bulunur.
Zira:
Parmak uçlarından dirseğe kadar olan kısmı tarifleyen geleneksel ölçü birimi
🔹 Basra şehri kuruluşunun üzerinden yirmi sene geçmeden İslam dünyasında ve özellikle Hindistan ve Çin ile olan deniz ticaretinde en önemli merkezlerden biri olur. Bu durumuyla Basra, Fars körfezindeki Übülle şehrinin yerini alır.
🔹 Utbe b. Gazvan'ın (RA) tohumunu attığı bu şehir çok geçmeden Çin'den Büyük Sahra çöllerine giden kervanların yöneldiği, doğu ve batı milletlerinin uğradığı bir istasyon durumuna gelir.
Sahra Çöl'ündeki ilginç sır
🔹 Bu verimli topraklara sahip, kamıştan evlerle donanmış, ticaretin işlek ve alışverişin yoğun olduğu kadim şehir kısa zaman içerisinde 80 bin gibi o dönemler için kalabalık denilebilecek yüksek bir nüfusa ulaşır.
🔹 Emir'ül Mü'minin Hz. Ömer (RA), Basra'nın imarı için büyük gayret sarf eder. Adaleti ile maruf halife, şehrin içerisinden kanalar açarak şehri, nehre bağlar ve şehirde suyu her haneye rahatlıkla ulaştırır.
🔹 Basra'nın Hz. Ömer (RA) tarafından askeri şehir hüviyetinde kurulmasının ardından, şehre sivil bazı özelliklerin de eklenmesi ile beraber şehir, karma işlevli bir yapıya bürünür.
🔹 Bu işlevlemenin çeşitlenmesinin ardından Basra toprakları ikiye ayrılır; yarısı halkın yerleşimi için taksim edilirken, öbür yarısı ise askerler ve askeriye ile ilgili diğer işler için tahsis edilir. Basra şehrinin Irak-İran bölgelerinin fethinde oynadığı stratejik rol, askerî önemini açıkça ortaya koyar.
Korsanlığın tarihi: Korsanlıktan yetişen Osmanlı denizcileri
🔹 Basra toprakları; verimli arazisi, stratejik konumu, ticaret yolları üzerinde kesişen önemli mevkii, askeri hamlelerde üs olarak kullanılabilecek niteliği gibi özellikleri nedeniyle diğer devletlerin gözünun daima üzerinde olduğu bir yer olur.
🔹 İlk kurulduğu günden bu yana Basra medeniyet açısından en parlak günlerini Abbasiler döneminde yaşar. Abbasiler şehrin içerisinde düzen ve sistemi tesis ederler, Hz. Ömer'in (RA) kurdurduğu temeller üzerine adaleti ve hizmeti şehrin kalbine yerleştirirler.
İslâm sanatında değişim rüzgârı: Abbasiler