Hayalet Kent: Gamsutl
Türklerin tarih serüveni dünya üzerindeki her noktaya ulaşabilecek seviyedeydi. Dağıstan toprakları da bir dönem bu kadim halka kucağını açtı ve Kafkas topraklarında izleri silinmeyecek, silinse bile hafızalarda yerini daima koruyacak bir miras bırakmasına vesile oldu. Bir özgürlük savaşçısı, Şeyh Şamil'in emaneti, hislerin diyarı, Dağıstan'ı ve bu minvelde tarihi kent, Gamsutl'u gelin daha yakından tanıyalım.
Tarihi adımların en zirve noktası "Gamsutl"
🔸 Dağıstan'ın Gunibsky semtinde bulunan yerleşim yeri; tarihi, dokusu ve güzellikleriyle görenleri hayran bırakıyor. 2015'te kentin son sakini olan kişi ölünce, burası tüm ihtişamıyla beraber sessizliğe gömülmüş durumda.
🔸 Dağıstan'ın Derbent şehriyle hemen hemen yakın bir geçmişe gitmesi burayı Dağıstan halkı ve tarihi için önemli kılıyor.
🔸 Gündüzleri pek çok yerli ve yabancı turistin uğrak yeri olan bu güzide şehri anlatmadan önce gelin Dağıstan'a, Dağlı halkına ve tarihlerine bir göz atalım.
Derbent şehri
Rusya'ya bağlı Dağıstan Özerk Bölgesi'nde yer alan tarihi bir kenttir. 2003 yılında UNESCO dünya mirası listesine alınmıştır. Derbent Kalesi ise kentin tarihine şahittir.
Dağlıların diyarı: Dağıstan
🔸 Türkçe, dağ ülkesi veya dağlık ülke anlamına gelen Dağıstan, Doğu Kafkasya'da Hazar'ın batı sahilinde konumlanır.
Bu güzel diyarın başkenti Mahaçkale'dir.
🔸 Coğrafya bakımından Dağıstan, Kafkas ve Andi Sıra Dağları, Sulak ve Samur nehirleriyle Hazar Denizi arasında kalan sahil boyunca uzanan dağlık bir bölgede bulunur. Sovyetler döneminde Hasavyurt, Kızlar ve Acıgöl bölgelerinin dâhil edilmesiyle Dağıstan bugünkü şeklini alır.
Mahaçkale
Mahaçkale, kelime anlamı olarak toprak kale anlamına gelir. Dağıstan Cumhuriyeti'nin başkentidir. Eski adıyla Anji-Kala Kumukların toprakları üzerine kurulu bir kenttir. Birçok isim değiştiren bu tarihi şehire, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Şeyh Şamil'in anısını yaşatmak için "Şamilkale" adı verilir.
Kafkas halkının tarihi seyri
🔸 Türk tarihi açısından Dağıstan çok önemli bir geçittir. Çok eski tarihlerde İskitler ve Hunlar bu bölgede bulunmuşlardır. Dağıstan'daki Türk izleri, kentler üzerinden gözlemlenir. İskit-Pers (İran-Turan), Hazar-Sasani savaşları Dağıstan'da yapılır. Bu bölgede yapılan birçok savaş, bulunduğu coğrafyanın yıllar boyu "merkezi bir nokta" olarak anılmasına sebep olur.
🔸 Hazarların Semender ve Belencer gibi başkentleri, zamanında Dağıstan'nın bulunduğu bölgeye kurulur. Bundan dolayı Hazar İmparatorluğu'nun bölgedeki izleri günümüze kadar ulaşır.
🔸 Hazarlardan sonra Osmanlı Devleti, kan dökmeden karşılıklı bir anlaşma sonucuda Dağıstan'ı kendisine bağlar. Osmanlı tarafından Dağıstan Şemhallerinin kendi iç işlerinde bağımsızlığı tanınarak dış işlerinde Osmanlı ile birlikte hareket etmesi sağlanır.
🔸 Osmanlı'nın kurduğu bu bağ geçmişten günümüze kadar ulaşır. Ülkemiz ile yakın ilişkiler kuran Dağıstan Cumhuriyeti'nden bir dönem kitleler halinde göçler olur. Bu da Dağlı halkını daha yakından tanımamıza vesile olur.
Hazar İmparatorluğu
Diğer adıyla Hazar Kağanlığı, 7. ve 11. yüzyılları arası geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş bir imparatorluktur.
Şemhal ne demek?
Kafkasya'da "yöneticilere" verilen isimdir.
🔸 Din olarak önce Hazarların ve Avarların etkisiyle Hristiyanlığı kabul eden dağlı halkı, Osmanlı hâkimiyetinin verdiği etkilerden sonra İslam dinini kabul eder ve bu coğrafya yayılır.
🔸 Osmanlılar ve Dağlı halkı Kuzey Kafkasya ve Dağlı Cumhuriyeti'nde Osmanlı Devleti vesilesi ile tanınır. Günümüzde Dağıstan halkları ve Türkiye arasında çok yakın bağlar vardır. Dağıstan'da yaşayan Kumuk Türkleri, Nogay Türkleri, Azerbaycan Türkleri Dağıstan'ın nüfusunun büyük bölümünü oluşturur.
Kumuk Türkleri
Kumuk Türkçesi'ni kullanan bu halk; Dağıstan, Çeçenistan, Kuzey Osetya'nın yerli halklarından bir Türk boyudur.
Nogay Türkleri
Kuzey Kafkasya'da yaşan bir Türk halkıdır. Nogay Orda'sını oluşturulan çeşitli Moğol ve Türk kabilelerinin torunlarıdır.
🔸 Bölgede Türkçe'nin 1950'li yıllara kadar etkin dil olduğu bilinir. Günümüzde Rusça'nın hakim olduğu bu coğrafyada kiril alfabesi kullanılır.
🔸 Tarih boyunca çeşitli kavimlerin geçiş yolu üzerinde bulunması ve taşıdığı jeostratejik konumundan dolayı Asya'yı Avrupa'ya, Ortadoğu'yu Rusya'ya bağlayan tek yol üzerinde bulunması Kafkasya'yı ve Kafkasya özelinde Dağıstan'ı önemli kılar.
Hazar Denizi
Hem deniz hem göl özelliği taşıyan bu su kütlesi, dünyanın en büyük gölü olarak kabul edilir.
