Arama
Tıbbın önemli ismi: Razi
Türk-İslam tıbbını birçok anlamda geliştiren ve öne çıkaran isimlerden biri tabip er-Razi'dir. Klinik sistemin kurucusu da sayılan hekim aynı zamanda iyi bir kimyagerdir. İslam alimi, birbirinden farklı bilimlerle uğraşır ve tarihe geçecek olan önemli eserler verir. Tıp ahlakı düşüncesiyle yola çıkarak çarpıcı eserlere imza atar.
◼️ İslam dünyasının en önemli filozoflarından biri olan Ebu Bekir Muhammed Bin Zekeriyya, tanınan ismiyle er- Razi, 865 senesinde günümüz İran sınırları içinde yer alan Rey şehrinde dünyaya gelir. Razi tam olarak hangi milletten olduğu net olarak bilinmese de birçok araştırmacı onu İranlı olarak kabul eder. Bazı kaynaklar ise onun Türk olabileceğini söyler.
Razi kelime kökeni:
Arapça rdw kökünden türeyen kelime, rıza gösteren, memnun anlamlarına gelir. Diğer bir yandan Reyli anlamlarından da kullanıldığı bilinir.
◼️ Döneminde önemli bir ilim şehri olan Rey'de eğitimler alır ve kendini farklı bilimlerde geliştirir. Farklı birçok ilimle uğraşır ve alanlarında usta müderrislerden öğrenim görür. İlim tahsil ettiği alanlar; müzik, matematik, astronomi kimya, felsefe, edebiyat ve tıp bilimleridir.
Matrakçı Nasuh'un kaleminden Kanuni Sultan Süleyman'ın İran Seferi
◼️ Gençlik yıllarında kuyumculuğu meslek edinir ve geçimini de bu şekilde sağlar. Altın madeniyle başlayan serüveni onu bir kimyager yapar. İlerleyen zamanda ise farklı alanlara yönelecek olan Razi, tıp alanında gösterdiği başarısıyla ön plana çıkacaktır.
◼️ Tıp bilimine yönelmesinde en büyük etken olarak göz rahatsızlığı yaşaması bir neden olarak gösterilebilir. Rivayetlere göre bunun sonucunda bir hekim olmaya karar verir.
◼️ Tıp biliminde eğitim almak için Horasan'a gider. Burada Hint, İran ve Yunan tıpçılarından araştırmalar yapar. Tıp bilimini, Grek hekim ve filozof Galenos'tan çok daha ileriye taşır.
Galenos kimdir?
Pergamon'da doğan filozof ve bilgin Antik Roma'nın en büyük hekimlerinden biridir. Deneysel fizyolojinin de kurucusu sayılan Galen, Roma dünyasının ilk spor doktorudur.
Horasan:
Güneşin yükseldiği yer anlamına gelen Horasan, günümüzde İran sınırları içinde yer alan bir şehirdir.
◼️ Bağdat'ta da tıp eğitimi için gittiği yine bazı kaynaklarda geçer. Tıp bilimine dair tüm eğitimlerini tamamlayan Razi, Rey Hastanesi'nde ilk görevini yapar.
Rey:
İran sınırları içinde kalan şehir, Tahran ilinin kurulduğu ilk yer olarak kabul edilir. İslam'ın hâkim olduğu bu kent vakti zamanında Türk Devletlerine de ev sahipliği yapmıştır.
◼️ Ortalama 200 tane eseri olduğu bilinen âlimin yine birçok dalda da yapıt verdiği bilinir. Hangi türde eserler verdiği aşağıda yer alır.
➡Tıp alanında: 56
➡Tabiat bilimlerinde: 36
➡Kimyada: 22
➡Felsefede: 17
➡Dini ilimlerde: 14
➡Matematik ve astronomide: 10
➡Eser ve yorum analizde: 7
➡Mantıkta: 7
➡Metafizikte: 6
➡Küfriyâta ait: 2
◼️ XII. yüzyıldan sonra İslam felsefesi Batıya ışık tutmaya başlar ve ortaya çıkan eserlerin Batı dillerine çevrilir. Razi, böyle zengin bir dönemde yaşar. Bu da göz ardı edilemeyecek bir durumdur.
◼️Razi, yaşamının son dönemlerinde âmâ olur. Kimyagerliği buna sebebiyet verdiği söylenir. Bir süre sonra da Parkinson hastalığına yakalanır. Parkinson hastalığının ilerlemesiyle birlikte 925 yılında doğduğu şehir olan Rey'de vefat eder.
Parkinson hastalığı nedir?
Hareket bozukluğuna neden olan bir hastalıktır.
Tıp Alanında Getirdiği Yenilikler
◼️İslam âlemi, Batı'ya göre her alanda çok gelişme gösterir. Özellikle tıp dalında gösterilen yenilikler büyük önem arz eder. Razi'nin tıp alanında kaleme aldığı eserler, felsefi anlamda yazdığı eserlerden daha çok okunur ve ilgi görür.
◼️Platon ile birlikte başlayan ve Kindî ile devam eden felsefe ile tıbbın birlikte ele alınması yöntemini kavramlaştırarak, bu geleneği İslam ahlakı ile birleştirir. Ahlakî nitelikli bir tıp anlayışı oluşturmuştur. Bu anlamda, tarih boyunca çok sık karşımıza çıkan "filozof tabip" kavramı, Razî'de "tabip filozof" olarak nükseder.
◼️Râzî'nin, 200'ün üzerinde bulunan eserlerinden tıp ve eczacılığa dair olan ve günümüze kadar kendileri hakkında bilgi aktarılmış olanları şunlardır:
➡ et-Tıbbu'r-Ruhânî
➡ Ahlâku't-Tabip
➡ Mihnetü't-Tabip
➡et-Tıbbu'l-Mansurî
➡Kitâbu Sırru Sınâati't-Tıb
➡Kitâbu Cerâbü'l-Mücerrebât ve Hızânetü'l-Etıbba
➡ Kitâbu'l-Mürşid
➡el-Medhalü's-Sağir ilâ İlmi't-Tıb
➡Kitabü'l-Medhal ilâ et-Tıb
➡Men lâ Yahdurûhu Tabib
➡el-Cüderi ve'l-Hasbe
➡Risale Tecâribü'l-Bimaristan
➡Kitabu'l-İksir ve Yûcedu
➡İsbâtu't-Tıb
➡el-Câmiu'l-Kebir veya el-Havi
➡ Saydele
➡Kitabu'l-Cederi ve'l-Hasbe
İslam tarihinin en başarılı tabibi Ebu Bekir er-Razi'den tavsiyeler
◼️Ebu Bekir Râzî'nin tıp alanında yapmış olduğu radikal gelişmelerden en mühimi, hastalıkları fizyolojik ve ruhî olarak iki türe ayırmasıdır. Tıbbı ise et-tıbbu'r-ruhanî ve et-tıbbu'l-cesedânî olarak sınıflandırır. Ruh ile beden ayrılmaz iki bütündür.
◼️Tıp alanında verdiği eserlerin başında et-Tıbbu'r-Ruhânî adlı eseri gelir. Bu eserde, insanın aklını kullanarak bilgiye ulaşabileceğini ve bu şekilde faziletli bir hayat sürmesinin mümkün olacağını söyler.
◼️Et-Tıbbu'r-Ruhânî'nin bir bölümünde ölüm korkusundan da bahseder. Aslında insanın hayatı boyunca yokmuş gibi yaşadığı ama hayatının önemli bölümünde hissettiği ölüm korkusu, psikiyatri alanının en önemli sorunlarından biridir. Râzî'nin bu konudaki telkinleri de, böyle bir soruna yaklaşımı açısından, insanoğlu için büyük öneme sahip.