Tarihçilerin reisi: İsmail Hakkı Uzunçarşılı
Gölgede kalmış birçok konuyu aydınlatan İsmail Hakkı Uzunçarşılı, hayatını tarihe adadı. Arşiv belgelerine dayalı eserler kaleme alan "tarihçilerin reisi" ordinaryüs profesör olarak ders verdi. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, 45 yıl önce bugün, arşivde çalışırken rahatsızlanıp hayata veda etti. Sizler için Emîrü'l-Muharrirîn İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın tarihe yaptığı katkıları derledik.
📌 İstanbul Eyüp Sultan'da 23 Ağustos 1888'de doğan İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ilk öğrenimini de burada tamamladı.
📌 Tarih ve coğrafyaya ilgisi, 1904 yılında kaydolduğu Mercan İdadisi yıllarında başladı.
1910'da İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi'ne kayıt yaptıran Uzunçarşılı, burada Ahmed Midhat Efendi, Abdurrahman Şeref, Ali Ekrem, Mehmet Akif, İzmirli İsmail Hakkı, Hüseyin Daniş, Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi ve Hamdullah Suphi gibi hocalardan ders aldı.
📌 İsmail Hakkı; Tarık Buğra, Ahmet Haşim, Peyami Safa, Fuat Köprülü, Reşat Nuri Güntekin gibi Küllük Kahvesi'nin müdavimleri arasında yer alıyordu.
📌 Küllük Kahvesi, Bayezid Cami'nin Beyazıt'a bakan kapalı kapısı önüne yerleştirilmiş, üstü mermer masalarla, bahçeyi ortasından ikiye bölen dar yolun öbür yanındaki, önü tümüyle cam, tek katlı, limonluk benzeri bir yapıydı.
Bayezid Cami'nin güneye bakan ağaçlıklı, kuytu, serin bir kısmında yer alan Küllük Kahvesi bütün sanatçı, edebiyatçı ve bilgin kimselerin önce yemek yedikleri sonra da çay, kahve içip birbirleriyle konuşup tartıştıkları bir edebî mahfil hâline gelmişti.
📌İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Darülfünun'dan mezun olduktan sonra Kütahya, Kastamonu, Sivas ve Balıkesir'de öğretmenlik ile idarecilik yaptı. Aynı zamanda görev yaptığı şehirlerde, yerel gazetelerde yerel tarih ve önemli isimler hakkında araştırma yazıları yazdı.
📌 Milli Mücadele döneminde, Kuvayi Seyyari (gezici kuvvetler)'de fahri hizmette bulundu, ayrıca raportörlük yaptı. 30 Temmuz 1921'de Kütahya, Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilince Uzunçarşılı önce Eskişehir'e ardından da Ankara'ya geçti. Görev yaptığı şehirler üzerine hazırladığı Anadolu Kitabelerini, 1927 ve 1929 yıllarında iki büyük cilt halinde yayımladı.
📌 Milli Eğitim Bakanlığı'ndaki umumi müfettişliği görevinden sonra ilk Tedrisat Umum Müdürlüğü yaptı. Uzunçarşılı, 9 Kasım 1927'de siyasete girerek milletvekili oldu. Tam 23 yıl aralıksız Balıkesir milletvekilliği yaptı. Bu görevi sırasında İstanbul Üniversitesi'nde dersler verdi.
📌 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, tarihe hayatını adayarak ömrünün son anına kadar çalışmalarına devam etti. Osmanlı tarihi, teşkilatı, beylikler ve bazı Anadolu şehirleri üzerine önemli eserler kaleme aldı.
📌 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, 1933 yılından sonra "ordinaryüs profesör" olarak ders verdi. Anadolu Selçukluları, Anadolu Beylikleri ve Kanuni devrine kadar Osmanlı Devleti tarihi derslerini okutmayı sürdürdü. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi açılınca iki hafta İstanbul'da, iki hafta Ankara'da ders veren Uzunçarşılı, İstanbul'da ders saatleri dışında Başbakanlık Arşivi'nde çalıştı.
📌 Hasan Ali Yücel'in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde vekillik veya hocalıktan birini tercih etmesi istendiğinde M. Fuad Köprülü ve Şemsettin Günaltay ile hocalıktan ayrılan Uzunçarşılı, 1950 yılından sonra yeniden üniversiteye döndü.
