Arama
Kemal Tahir kimdir? Kemal Tahir’in hayatı ve eserleri
Edebiyatımızda romancılığın en özgün ismi olan Kemal Tahir, tarihi ve sosyal konuları içeren yapıtlarıyla tanındı. Kendinden önceki Türk romanını Batı kopyası ve yerellikten uzak olarak gördü; kaleme aldığı eserlerde Anadolu insan tipini, kendi yaşantısını ve özgün hayat felsefesini yansıttı. Sabahattin Ali'nin kitabını kardeşine hediye ettiği için 15 yıl hapse mahkum edilen Kemal Tahir, yapıtlarında hapishanedeki gözlemlerine de yer verdi. Tahir, yaşamının son gecesinde gazeteci Mehmet Barlas'ın evinde düzenlenen bir akşam yemeğine katılmış; ardından geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmişti.
Kemal Tahir, 1928-1932'de avukat kâtipliğinin yanı sıra Zonguldak Kömür İşletmelerinde ambar memurluğu yaptı. Edebi hayata ilk adımını ise 1932-1934'te attı.
🔸 Daha çok romancı yönüyle ünlenen Kemal Tahir, edebiyat yolculuğuna iz bırakan roman ve hikâyeleri ile değil; sosyal konular içeren şiirleri ile başladı.
🔸 Kaleme aldığı yapıtlarda Anadolu, Kurtuluş Savaşı yılları ve Osmanlı tarihi gibi konuları işleyen yazar, şiir türüyle ilgilendiği ilk zamanlarda, çeşitli mahlaslar kullanarak "İçtihad", "Yeni Kültür", "Geçit", "Karikatür" ve "Yedigün" dergilerinde yazdı.
🔸 Kemal Tahir, Yakup Sabri, Ertuğrul Şevket, İsmail Safa ve Arif Nihat Asya ile birlikte 10 Ekim 1932'den 14 Temmuz 1934'e kadar, toplam yedi sayı çıkardığı sanat dergisi "Geçit"te ilk şiirlerini kaleme aldı.
🔸 Hayatının önemli bir kısmını teşkil eden gazeteciliğe 1932 yılında başlayan Kemal Tahir, bu mesleğin tezahürünü romanlarında da "Murat" karakteri vasıtasıyla okuyucu ile buluşturdu.
🔸 Vakit, Haber, Son Posta gazetelerinde 1932-1938'de düzeltmen, röportaj yazarı, çevirmen olarak çalıştı; Yedi Gün ve Karikatür dergilerinde sekreterlik, Karagöz gazetesinde başyazarlık ve Tan gazetesinde yazı işleri müdürlüğü yaptı.
Kemal Tahir, 1934'te çıkan soyadı kanunuyla "Tipi" soyadını aldı. Fakat bu soyadını uzun süre kullanmayarak sonraki yıllarda Demir ve Benerci soyadlarını aldı.
🔸 İktisadi konularda telif ve çeviri yazılar yayımlayan Tahir, 12 Ağustos 1937'de, İzmir'de öğretmen Fatma İrfan Akersin ile ilk evliliğini yaptı.
🔸 Eserlerinde sadece Kemal Tahir adıyla yetinen yazar, Fatma Hanıma yazdığı bir mektupta "Tipi" soyadını almasına ilişkin, şunları kaleme almıştı:
"Kemal Tahir Tipi'den sana selam… Ben (Tipi) soyadını Tanrı'nın yardımıyla aldım. Kocaman deyişli sözleri sevmiyorum. Eller, kendilerini yüceltmek için namlarını ululuk anlatan kelimelerden seçtiler. Bu kalabalığa karışmak bize yaraşmaz. Söyleyişi, 'us'da yer edişi, sesi kolay bir kelime…"
Kemal Tahir'in astsubay kardeşi Nuri Tahir'e, Sabahattin Ali'nin bir öykü kitabını vermesi kötü günlerin başlangıcı oldu.
🔸 Kemal Tahir, "askeri isyana teşvik" suçlamasıyla Nazım Hikmet ve Hikmet Kıvılcımlı ile birlikte yargılandığı dava nedeniyle 1938'de tutuklandı.
🔸 Yavuz kruvazöründe, Almanların domuzları besledikleri deniz seviyesinin altındaki sintine bölümüne konuldu.
🔸 "Bahriye Olayı" diye adlandırılan bu dava sebebiyle, Donanma Komutanlığı Mahkemesi'nde yargılanan Kemal Tahir, 15 yıl ağır hapis cezası aldı. İlginç olan ise duruşmaların devam ettiği süreçte Sabahattin Ali'nin kitaplarının serbestçe satılıyor olmasıydı.
İstanbul Tevkifhanesi ile Çankırı, Malatya ve Çorum hapishanelerinde yatan Kemal Tahir, 1949'da Nevşehir Cezaevine nakledilmesinin ardından 1950 yılında genel afla tahliye edildi.
🔸 Cezaevi yılları Kemal Tahir'in gerçek anlamda bir romancı kimliği kazanmaya başladığı yıllar oldu.
🔸 Cezaevinden çıktıktan sonra meşhur sarı defterlerini oluşturan 4 bin sayfalık roman notuyla İstanbul'a dönen Tahir, bunun yanında cezaevlerinde tanıklık ettiği kimseleri ve olayları kurgusunun temel malzemesi haline getirdi.
🔸 Kelleci Memet, Esir Şehrin Mahpusu, Namuscular, Karılar Koğuşu ve Damağası gibi romanlar, Kemal Tahir'in kaldığı hapishanelerde geçen yapıtlar oldu.
🔸 Sağırdere, Körduman, Yediçınar Yaylası, Köyün Kamburu, Büyük Mal, Rahmet Yolları Kesti ve Bozkırdaki Çekirdek adlı romanlarındaki asıl mekân, söz konusu hapishanelerin bulunduğu şehirlerdi.
Köy romanlarının ilk örneği olarak görülen Göl İnsanları, Kemal Tahir'i romancı olma noktasında cesaretlendirirken, Tahir'in ilk romanı 1955'te kaleme aldığı Sağırdere oldu.
🔸 Esir Şehrin İnsanları'nı 1956'da çeşitli düzenlemelerin ardından tekrar yayınlayan Tahir, 1957'ye kadar çeşitli gazete ve yayın evlerinde çalışmasının ardından Aziz Nesin ile birlikte Düşün Yayınevi'ni kurdu.
🔸 Tahir, 1960'tan sonra tamamen edebiyata yöneldi ve hayatını romanlarından elde ettiği gelirle sürdürmeye başladı.
🔸 Eserlerinde Osmanlı dönemi, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemi, tek parti iktidarı, köy enstitüleri ve Asya tipi üretim tarzı gibi konuları ele aldı.
🔸 Yakın arkadaşları olan Metin Erksan, Halit Refiğ ve Atıf Yılmaz ile film senaryoları üzerine de çalışan Tahir'in katkı sunduğu senaryolardan, Atıf Yılmaz'ın yönettiği Yarın Bizimdir 1963'te, Halit Refiğ'in yönettiği Haremde Dört Kadın 1965'te, Memduh Ün'ün yönettiği Namusum İçin filmi ise 1966'da çekildi.