Bir ders kitabında hangi metinler olmalı? "Okuduğum metinlere ders kitaplarında olması gerekir mi?" diye bakarım. Ders kitaplarında olması gerekir mi? Olması gerekirse kaçıncı sınıfta olmalı? Bu soruya Cemal Süreya'nın, "Yunus ki süt dişleriydi Türkçenin" dizesiyle başlayan şiiri de cevap veriyor.
Cemal Süreya bu şiirinde birçok şairden bahseder. Cemal Süreya'nın sıraladığı isimlerin hiçbirinin ders kitaplarında olmasına itiraz etmem. Etmediğim gibi büyük bir kısmının olmasını da isterim. Şiir uzun olduğu için tamamını aktaramayacağım ama Cemal Süreya'nın isimlerini zikrettiği şairleri sıraladığımda sizin de bana hak vereceğinizi düşünüyorum.
Şiir Yunus Emre ile başlıyor ve şair onun şiirini Türkçenin süt dişlerine benzetiyor. Anadolu sahasında gelişen Türkçenin en önemli temsilcisinin önemi bundan daha güzel nasıl ifade edilebilirdi, bilmiyorum. Yunus olmasa sadece ders kitapları değil, Türkçemiz de eksik kalırdı.
Zikredilen ikinci isim Aşık Paşa ve onun Vasf-ı Hâl isimli 39 beyitlik tasavvufî küçük mesnevisi. Şairin ismini verdiği tek eser olduğuna göre metinde onu etkileyen bir şey olmalı.
Aşık Paşa'dan sonra Emir Sultan ismi gelir ancak Emir Sultan'ın eserlerinden bahsetmez. Ondan beslenen birileri olduğunu söylemekle yetinir. "Başka kim yazdı Emir Sultan'dan" dizesinden akla gelen ilk isim Süleyman Çelebi'dir. Şiirin sonunda bahseder de.
Cemal Süreya'nın ismini zikrettiği bir de zümre var: Rum abdalları. Balım Sultan'ın ve halifelerinin mücerredliğine vurgu yaparak lakabı Kızıl Deli olan Seyyid Ali Sultan'dan bahseder. Bu isimlerin bildiğimiz kadarı ile şiirleri yok. Ancak bu zümreye mensup birçok şair var. Bu şairlerin de Türkçenin gelişmesinde birçok katkısı olduğunu söylememe gerek yok sanırım.
Cemal Süreya'nın bahsettiği ilk halk ozanı Aşık Garip'tir. Biz Aşık Garip'i daha çok Aşık Garip ile Şahsanem hikayesiyle biliriz. Cemal Süreya Aşık Garip ve Şahsanem hikayesini Leyla ile Mecnun'a tercih etmiş gibidir.
Cemal Süreya'nın beğendiği bir diğer isim hikayeleri ve türküleri ile bildiğimiz Köroğlu'dur. Köroğlu mahlaslı birçok şair var. Türküleri halk arasında söylenen halkın muhayyilesindeki efsanevi Köroğlu bilinmeden biz de bilinmeyiz.
Şiirde geçen bir diğer isim Pir Sultan Abdal'dır ve şair Pir Sultan'ın hayatını birkaç dizede özetler. Hızır Paşa ve asılmasına göndermede bulunur. Pir Sultan'ın ardından gelen isim bir diğer Sivaslı Kadı Burhaneddin'dir. Onu da bir nazım biçimi olan tuyuğu Anadolu'ya taşımasıyla anar ve "Fışkıracaktır kanı bir tuyuğ gibi" dizesiyle onun tuyuğları ile asılması arasında ilgi kurar.
17. asrın meşhur Bektaşi şairlerinden meşhur hicviyesi ile Kazak Abdal'ı biz meşhur hicviyesi ile bildiğimiz Kazak Abdal ile Beşiktaşlı Gedâyî Cemal Süreya'nın isimlerini zikrettiği iki şair.
Bir diğer şair Karacaoğlan. O olmasa halk şiiri eksik kalırdı. O Türkçenin ve milletimizin en saf hali.
Dertli Boran ve Kabasakal ismi pek bilinmeyen iki şair. Peşlerinden Garp ocaklarında bulunduğu için Kayıkçı lakabını alan Kayıkçı Kul Mustafa geliyor. Kayıkçı Kul Mustafa denildiğinde ise akla Genç Osman Destanı gelir.
Maliyeci şairlerin ilki dediği Bayburtlu Zihni ismi, zikredilen bir diğer halk şairimiz. Medrese tahsili de gören Zihni'nin özelliği Gedâyî gibi aruzla da şiirler yazmasıdır.
Güney Anadolu'nun Toroslarında yetişmiş Süreya'nın yiğit ve açık Türkmen olarak nitelediği Dadaloğlu bir diğer isim.
Halk şiirinin önemli temsilcilerinden mutasavvıf şairlerden Gülşehrî'ye getirir sözü. Onu da Emrah takip eder.
Şair şiirinde iki hikâyeden daha bahseder. İlki Dânyâl peygamberin oğlu Câmasb'ın Şahmaran'ın yanında geçirdiği günleri anlatan Câmasbnâme'de geçen Şems Banu. Diğeri ise Hz. Ali'nin cenknamelerinden biri olan Kişverkişân.
Şairin bahsettiği en son şair Süleyman Çelebi. Bu milletin asırlardan beri okuduğu Yunus Emre ile birlikte Türkçenin banisi olan mevlit müellifi Süleyman Çelebi.
Tüm bu isimleri sıraladıktan sonra şiiri şu dizelerle bitirir:
Sen işte bunlarla bildin Türkçeyi
Bunlarla
Gelen giden obayı sevdi.
Şimdi size sormak isterim. Yukarıda isimleri geçen şairlerimizden hangisinin ders kitaplarında yer almasına itiraz edersiniz?
İsmail Güleç
