ŞÜKÜR NEDİR?
📌 Şükür kelime olarak "yapılan iyiliği bilmek ve onu yaymak, iyilik edeni iyiliğiyle övmek, Allah'a duyulan minneti dile getirme, minnettarlık" anlamlarına gelir. Dini kavram olarak ise "Cenab-ı Hakk'ın kullarına verdiği nimetler için dili, kalbi kısacası bütün haliyle minnettarlığını ifade etmek Allah'a itaat edip günah işlemekten uzak durmak" manasındadır.
➡Teşekkür kelimesinin kökeni de şükürdür. İkram edene minnet duymak anlamına gelir.
📚 Sınırlı dünyada sonsuzluğu idrak: Hamd, şükür ve dindarlık
ŞÜKÜR İLE HAMD ARASINDAKİ FARK
📌 Şükür ve hamd kelimeleri birbirine yakın anlamlar taşır. Fakat hamd daha kapsamalıdır.
➡ Şükürde öne çıkan, "İkram Sahibi"nin nimetidir, hamd etmekte ise nimeti ikram eden Zat'tır.
➡ Rabbimiz bizi çeşitli nimetler ile donattığı için O'na şükrederiz. Fakat Cenab-ı Hakk'a "Zatı"ndan dolayı hamd ederiz. Ortada bir nimet varsa şükür söz konusudur.
➡ Her hal ve şartta hamd edilir. Hamd edilmediği bir an yoktur.
SINIRLI DÜNYADA SONSUZLUĞU İDRAK: HAMD, ŞÜKÜR VE DİNDARLIK KULLUĞUN ŞARTI OLARAK ŞÜKÜR
📌Elindeki nimetleri verenin farkında olarak şükretmek kulluğun bir şartıdır.
➡ Bakara suresi 152. ayet-i kerimede yüce Allah şöyle buyuruyor: "Artık siz beni anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin, nankörlük etmeyin!"
Bakara suresi 152. ayet tefsiri
➡ Zengin-fakir her insan Cenab-ı Hakk'ın verdiği nimetler sayesinde varlığını devam ettirebilir. Bunun farkında olarak kadir kıymet bilmek o "nimetin asıl sahibine" şükretmek kulluğun vazgeçilmez bir gereğidir.
➡ Kulun, Allah'ın kendisine bahşettiği nimetler karşısında mahcubiyet duyması da bir şükürdür. Hissiyatımız bile şükre vesile olur.
➡ Kişinin nimetlerden dolayı kibre kapılmaması, edebini koruması, aşırı talepkâr olmaması da bir şükürdür.
Peygamber Efendimiz (sav) bir gece namaz kılarken o kadar çok ağladı ki, sakalından süzülen gözyaşları göğsüne hatta yere damladı. Bu hali gören Hz. Âişe hayret ederek, "Yâ Resûlallah! Yüce Allah senin geçmiş ve gelecek bütün günahlarını affettiği halde niçin ağlıyorsun?" diye sordu. Peygamberimiz (sav) şöyle cevap verdi: "Allah'a şükreden bir kul olmayayım mı?" (Buhârî, Teheccüd, 6; Müslim, Sıfâtü'l-münâfikîn, 79; İbn Hibbân, Sahîh, II, 386)
KUR'AN-I KERİM'DE ŞÜKÜR
📌 Şükür kelimesi Kur'an-ı Kerim'de üzerinde en çok durulan konulardan biridir ve yetmiş beş yerde geçer. Buradaki ayet-i kerimelerde Allah'ın nimetlerinden, şükredenlere verilecek nimetlerden bahsedilir.
"Allah'ın izni olmaksızın hiçbir nefis için ölmek yoktur. O, süresi belirtilmiş bir yazıdır. Kim dünyanın yararını (sevabını) isterse ona ondan veririz, kim ahiret sevabını isterse ona da ondan veririz. Biz şükredenleri pek yakında ödüllendireceğiz." (Al-i İmran suresi, 145. ayet)
Al-i İmran suresi 145. ayet tefsiri
➡ Cenab-ı Hakk'ın kullarına bahşettiği maddi ve manevi nimetler Nahl suresi 14. ayette şöyle belirtilir: "Denizi de sizin emrinize veren O'dur, ondan taze et yemektesiniz ve giyiminizde ondan süs-eşyaları çıkarmaktasınız. Gemilerin onda (suları) yara yara akıp gittiğini görüyorsun. (Bütün bunlar) O'nun fazlından aramanız ve şükretmeniz içindir."
"Allah, sizi annelerinizin karnından hiçbir şey bilmezken çıkardı ve umulur ki şükredersiniz diye işitme, görme (duyularını) ve gönüller verdi." (Nahl Suresi, 78. ayet)
➡ İbrahim suresi 7. ayet-i kerimede yüce Allah şükredenlere nimetlerini artıracağını buyurur: "Hani rabbiniz, 'Eğer şükrederseniz size (nimetimi) daha çok vereceğim, nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım pek şiddetlidir!' diye bildirmişti."
İbrahim suresi 7. ayet tefsiri
➡ İslam alimi Fahreddin er-Razi'ye göre İbrahim suresinde belirtilen artış maddi ve manevi nimetleri kapsar. Artış sadece somut varlıkta görülmez. Huzur, mutluluk gibi duygular da artar. Çok şükredenlerin daha fazla maddî nimet elde ettikleri görülmektedir. Manevi nimetin artışının zirvesi Allah sevgisidir.
➡ Kur'an-ı Kerim'de yüce Allah'ın kullarına bahşettiği nimetlerin sayılmasının ardından "Belki şükredersiniz" ifadesi gelir. Böylelikle verilen nimetin şükür konusunda bir sınama aracı olduğuna vurgu yapılır.
ŞÜKÜR NASIL YAPILIR?
📌 Mümin, yüce Allah'a olan minnettarlığını bütün varlığıyla hissedip dile getirmeli ve göstermelidir. Bu üç şekilde olur. Kalp, dil, akıl ve fiili.
➡ Kalple yapılan şükür, "İkram Sahibi"ne minnet duymak anlamına gelir. Müminin Rabbini daima gönlünde taşıyarak O'na karşı borçlu olduğunu bilmesidir. Böylelikle insanın üzüntüsü, sevinci, elemi velhasıl bütün hissiyatı şükre dönüşür. Bu sayede de kalpten gelen bütün hislerin içerisinde şükür olur.
➡ Dil ile şükür, Cenab-ı Hakk'ı yâd etmek, övmek ve hatırlamaktır. Söz özün aynasındır, içinde ne varsa dışarıya yansıtır. Nimetin sahibi övmenin şartı da o nimeti anmak, hatırlamaktır.
🔊Dr. Kamil Yaşaroğlu'nun sunumuyla İslam Ahlakı
➡ Beden ile şükür, müminin elini, dilini, gözünü, kulağını iyi işlerde kullanarak her türlü çirkinlikten uzak tutmasıdır.
➡ Aklın şükrü, ikramı unutmamak, tefekkür etmek, faydalı bilgi üretmek demektir.
- İnsana verilen en büyük nimetlerden biri olan akılla düşünülmesi isteniyor. Şükrün olması için aklın da olması gerekiyor.
➡ Fiili şükür, davranışları ile "İkram Sahibi" için çalışmaktır. Malını ihtiyaç sahipleri için paylaşmak, bildiğini uygulamak ve öğretmek, hayırlı bir insan olmak için çalışmaktır.
HADİS-İ ŞERİFLERE GÖRE ŞÜKÜR
📌 İnsanlar için hayırlı olan her şey birer nimettir. Bunlara karşı kadir kıymet bilmek ve şükretmek gerekir.
➡ Peygamber Efendimiz "Aza şükretmeyen çoğa da şükretmez." (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 6/278, 375) buyurur. Bu hadis, şükrün insanlarda bir karakter haline gelmesine işaret eder.
Güzel olan her şeyin karakterin bir parçası haline gelmesi gerekir. Nadiren yapılan şeylerden verim alınmaz. Şükretmek alışkanlık haline getirildiğinde karakterin bir parçası olarak kişi ile özdeşleşir.
"İnsanlara teşekkür etmeyen, Allah'a da şükretmez." (Tirmizî, Birr, 35)
Peygamber Efendimizin hadislerine ulaşmak için tıklayın
➡ Allah'ın yarattığı ve en değerli kıldığı insana teşekkür etmek ile varlığın sahibi Yaradan'a şükretmek hadiste ilişkilendirilir. Bu hadisten yola çıkarsak Müslüman yapılan hiçbir iyiliği küçük görmez, kibirlenmez. Böylelikle iyilik gördüğü herkese teşekkür etmekle mutlu olur.
➡ Peygamber Efendimiz (sav) zorluklara da nimete şükretmenin mümine sevap kazandırdığı ve her durumda iyimser olunması gerektiğini öğütler.
"Müminin işi tuhaftır, her işi hayırdır. Bu, yalnız mümine özgü bir şeydir. Sevindirici bir işle karşılaşsa şükreder, o iş kendisi hakkında hayırlı olur. Üzücü bir işle karşılaşsa sabreder, kendisi için hayırlı olur" (Müslim, Zühd 13,.No: 64, III, 2295; Ahmed bin Hanbel, V, 24)
Resulullah (sav) Allah'a şöyle dua ederdi:
"Allah'ım! Senden işte (dinde) sebat etmeyi, doğruluğa da azmetmeyi istiyorum. Keza nimetine şükretmeyi, sana güzel ibadette bulunmayı talep ediyor, doğruyu konuşan bir dil, eğriliklerden uzak bir kalp diliyorum. Allah'ım, senin bildiğin her çeşit şerden sana sığınıyorum, bilmekte olduğun bütün hayırları senden istiyorum, bildiğin günahlarımdan sana istiğfar ediyorum." Tirmizî, Daavât 23. V, 476; Nesai, Sehv 61, III, 54.
➡ Yaratılmışlar arasında en çok şükredenler peygamberlerdir. Allah Resulü (sav), bütün günahlarının affedildiği kendisine bildirildiği halde geceleri namaz kılıp şükreder, gözyaşı dökerdi.
➡ Kur'an-ı Kerim'de Hz. İbrahim ve Hz. Nuh'un Allah'a çokça şükrettiği belirtilir.
"Kuşkusuz İbrâhim, bir tevhid önderi olarak Allah'a gönülden itaat eden iyilik rehberiydi, müşriklerden de değildi. Allah'ın nimetlerine şükrederdi; Allah onu seçkin kılmış, doğru yola yöneltmişti." (Nahl suresi 120-121. ayetler)
📚"Peygamber Tarihi"ne ulaşabilmek için tıklayın
➡ İmam Gazzali'ye göre şükrün hakikatini anlayabilmek için ilk önce var olan her şeyin nimet olduğunu ve Allah'ın kullarına bahşettiğini bilmek gerekir.
İMAM-I GAZZALİ KİMDİR? GAZZALİ'NİN İLMİ ÇALIŞMALARI... ➡ Müminlerin hayatı, sabır ile şükür arasında itidalli olmalıdır. Kendisine bir nimet bahşedildiğinde hemen alnını yere koyarak şükür secdesi yapılmalıdır.
Şükür secdesi nimet veren ya da bir sıkıntıdan kurtaran Allah'a şükran ifadesidir. İçinde bulunduğumuz sıkıntıdan Rabbimiz bizi kurtarmışsa, hastalığın tedavisi tamamlandığında ya da hiç beklemediğimiz bir anda gelen nimetle şükür secdesi yapılabilir.
📚 Şükür secdesi nasıl yapılır?