Hastalıkların tedavisine yardımcı olan 10 tıbbi bitki
İlk çağlardan beri hastalıkların tedavisinde bitkiler kullanılırdı. Günümüzde sentetik ilaçlar kullanılsa da yan etkisi büyük bir problem oluşturunca bitkisel tedaviye geri dönüldü. Tedavi araçlarından biri olan bitkiler, ilaca benzer bir etki göstererek bedensel fonksiyonları kuvvetlendirir. Bazı bitkiler ise vücudun zehirli atıklardan temizlenmesine yardımcı olur. İşte hastalıkların tedavisine yardımcı olan 10 tıbbi bitkiyi derledik.
Ananas guave olarak da adlandırılan kaymak 8 m yüksekliğinde, yaprak dökmeyen, dallanmış bir çalı veya küçük bir ağaçtır. Beyaz çiçekleri olan ağacın meyveleri yumurtamsı, etli, sarımsı yeşildir. Meyvelerin tohumları sarımsıdır.
Anavatanı Güney Amerika olan kaymak ağacı özellikle Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Rusya, Azerbaycan, Gürcistan, Güney Afrika'da birçok çeşidi yetiştirilir. Kısmen gölge ve soğuğa az çok dayanıklıysa da çok rüzgar almayan, güneşli yerleri ve tuzlu toprakları tercih eder.
Kullanılan kısım: Çiçeği ve meyvesi kullanılır. İlkbahar çiçekleri, sonbaharda ise meyvesi kullanılır.
İçerik: Aromatik yağ, flavonoitler, karbonhidratlar, çinko, demir, flor, fosfor, kalsiyum, magnezyum, mangan, potasyum, sodyum, organik asitler, proteinler, sabit yağlar,B1, B2, B3, B5, B9, C, E, K
Tıbbi etkisi: Genel ağrı kesici (analjezik), iltihaplanmayı azaltıcı (antienflamatuvar), Mikroorganizmaların gelişmesini durdurucu (antimikrobiyal), antioksidan
Kullanım şekli ve dozu: Tıbbi etkileri olmakla birlikte doze edilmiş bir tedavi yoktur.
Yemek olarak kullanımı: Ananas - nane lezzetindeki meyveleri çiğ olarak yenir veya meyve suyu, reçel, dondurma, yoğurt ve çeşitli içecek üretiminde kullanılır. Seyrek olmakla beraber çiçekler de aynı şekilde kullanılır.
Diğer kullanımları: Meyveleri kozmetikte cansız olan üst deriyi soymak (peeling) için kullanılır.
Kandil çiçeği de denilen civanperçemi, 60 cm yüksekliğinde, çok yıllık, kokulu, tüylü ve otsu bir türdür. Haziran - eylül aylarında açan 4-8 mm çapındaki çiçeklerin 50-100 tanesi bir arada, 2-30 cm çapında topluluklar oluşturur. Avrasya, Kuzey Amerika, Türkiye'de ise Marmara, Karadeniz, İç ve Doğu Anadolu bölgelerinde görülür. Hafifçe gölgeli yerlerde de yetişebilen, kuraklığa dayanıklı bir tür olmakla beraber nemli, geçirgen ve bol güneşli toprakları tercih eder. Kapalı yerlerde yetiştirilmeye uygun değildir.
Kullanılan kısım: Yaz mevsimde çiçeği kurutulmuş olarak, toprak üstü kısmı taze veya kurutulmuş olarak kullanılır.
İçerik: Alkaloitler, aromatik maddeler, karbonhidratlar, fenolik maddeler, glikozitler, sabit yağlar, vitaminler.
Tıbbi etkisi: Genel ağrı kesici (analjezik), antibakteriyel, ishali durdurucu, iltihaplanmayı azaltıcı (antienflamatuvar), yüksek tansiyonu normalleştirici, pıhtılaşmayı önleyici (antikoagülan), yüksek ateşi normale indirici (antipiretik), iştah açıcı (aperitif), tonik
Kullanım şekli ve dozu: Bir günde üç ile beş gram arasındaki civanperçemi demleme olarak kullanılır. Fakat uzun süre ve yüksek dozda kullanıldığında baş dönmesi, baş ağrısı, ışığa duyarlılık ve dermatit görülebilir. Tansiyon ilaçları ve antikoagülanlarla etkileşim gösterir. Papatyagillere alerjisi olanlar, epileptikler, 5 yaş altı çocuklar, anne adayları ve emzirenlerce kullanılmamalıdır.
Yemek olarak kullanılabilir. Genç yapraklar salata şeklinde değerlendirilir. Kozmetikte derinin aşırı yağlanmasını önleyici, sarı renkli saçları parlatıcı olarak faydalanılır. Birlikte yetiştirildiği bitkileri zararlı böceklerden korur.
Ayvadana, çok yıllık, kokulu, tüylü, otsu bir türdür. Yapraklar ince ve çok parçalıdır. Türkiye'de yaygın olan bu bitki, Avrupa ve Batı Asya'da da görülür. Yüksek ormanlık alanlar, stepler, kayalıklar, çayırlar, tarlalarda yetişir. Hafifçe gölgeli yerlerde de yetişebilen, kuraklığa dayanıklı bir tür olmakla beraber nemli, geçirgen ve bol güneşli toprakları tercih eder. Kapalı yerlerde yetiştirilmeye uygun değildir.
Kullanılan kısım: Yazın çiçekli toprak üstü kısmı kullanılır.
İçerik: Flavonoitler, terpenoitler
Tıbbi etkisi: Genel ağrı kesici (analjezik), ishal durdurucu (antidiyareik), yüksek tansiyonu normalleştirici (antihipertansif), pıhtılaşmayı önleyici (antikoagülan), yüksek ateşi normale indirici (antipiretik), yaranın iyileşmesine yardımcı (sikatrizan), dolaşımı düzenleyici, iştah açıcı (aperitif)
Genel ağrı kesici, yüksek tansiyonu normalleştirici, pıhtılaşmayı önleyici, yüksek ateşi normale indirici, yaranın iyileşmesine yardımcı, dolaşımı düzenleyici, iştah açıcı
Kullanım şekli ve dozu: Bir günde üç ile beş gram arasında ayvadana bitkisi demleme kullanılabilir. Özellikle uzun süre ve yüksek dozda kullanıldığında baş dönmesi, baş ağrısı, ışığa duyarlılık ve dermatit görülebilir. Tansiyon ilaçları ve antikoagülanlarla etkileşim gösterir. Papatyagillere alerjisi olanlar, epileptikler, 5 yaş altı çocuklar, anne adayları ve emzirenlerce kullanılmamalıdır.
Tüylü, çok yıllık otsu bir tür olan fıtık otunun çiçekleri sarı, kayısı kokulu, gövdenin ucuna doğru daha sık olacak şekilde dizilmiştir. Meyveler kuru, tepesi kanca şeklindeki sert tüylerle çevrelenmiş, koni şeklinde ve sarkıktır. Türkiye'de yaygın olarak bulunur. Az çok gölgeli yerleri, az çok nemli ve kireçli toprakları tercih eder. Sonbaharda köklerin ayrılmasıyla çoğaltılır.
Kullanılan kısım: Sonbaharda çiçekli gövdesi kullanılır.
İçerik: Aromatik yağlar, fenolik maddeler, glikozitler, karbonhidratlar, B, C, K vitaminleri
Tıbbi etkisi: Genel ağrı kesici (analjezik), ses kısıklığını giderici (antiafonik), antibakteriyel, iltihap azaltıcı (antienflamatuvar), yüksek tansiyonu normalleştirici antihipertansif, virüs öldürücü (antiviral), Kanamayı önleyici ve durdurucu (hemostatik), karaciğer koruyucu (hepatoprotektif) , yaranın iyileşmesine yardımcı (sikatrizan)
Kullanım şekli ve dozu: Bir günde 3 ile 5 gram arasında demleme olarak kullanılabilir. Fakat anne adayları ve emzirenler kullanmamalıdır.
Aslanpençesi olarak da bilinen bitki, çok yıllık, otsu bir türdür. Çiçekler 3-5 mm çapında, sarımsı - yeşil, taç yaprakları eksik, gevşek topluluklar halindedir. Avrupa'da bulunan aslanayağı, 500-3000 m yükseklikte bol güneşli veya kısmen gölgeli yerler, nemli topraklarda yetişir. Gübreli, nemli ve bazik toprakları tercih eder. İlkbahar veya sonbaharda doğrudan açık alana ekilen tohumlar veya köklerin ayrılmasıyla çoğaltılır. Aşırı yayılmasını önlemek için bitki meyve vermeden önce çiçeklerin kopartılması gerekir.
Kullanılan kısım: Bitkinin sonbaharda kök, ilkbaharda yaprak ayası kullanılır.
Tıbbi etkisi: Akne sorununu azaltıcı (antiakne), ishal durdurucu (antidiyareik), iltihaplanmayı azaltıcı (antienflamatuvar), menopoza bağlı sorunları hafifletici (antiklimakterik), kanamayı önleyici (hemostatik), yaranın iyileşmesine yardımcı (sikatrizan), deri yarasını tedavi edici (vulnenar)
Kullanım şekli ve dozu: Bir günde 4 gram aslanayağı demlenerek tüketilebilir. Uzun süreli kullanımda menopoza benzer sıkıntılar görülebilir. Yemek olarak genç yapraklar taze olarak salata şeklinde kullanılabilir. Kozmetikte deriyi nemlendirmek ve yumuşatmak için kullanılır.
