Müziğin şifa olduğu hastane: Edirne Darüşşifası
Edirne Darüşşifası, II. Bayezid Külliyesi içerisinde yer alan Osmanlı'nın önemli sağlık merkezlerinden biriydi. Burası dünyada bir tıp merkezinin ihtiyaçları, ayrıntılı bir şekilde düşünülerek planlanmış ilk hastaneydi. Batı'da benzerleri ancak 200 yıl sonra yapılmaya başlandı. Edirne II. Bayezid Darüşşifası'nda akıl hastaları su ve musiki ile tedavi edilir, baharda açan çiçekler hastalara koklatılırdı. Peki, müzikle nasıl tedavi edilirdi?
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌 Darüşşifa, uzun yıllar tüm dertlilere şifa olsa da sonraki dönemlerde sadece gönül yorgunlarının, akıl ve ruh hastalarının, tedavi edildiği bir merkeze dönüştü.
➡ Edirne II. Bayezid Darüşşifası'nın en önemli özelliği; tedavide hekimlik bilgilerinin yanında musiki, su sesi ve güzel kokuların kullanılmış olmasıydı.
➡ Darüşşifanın bir musiki topluluğu bulunurdu. Hanende ve sazendeler, haftanın üç günü her hastalığa göre farklı makamlar çalardı. Örneğin, havale ve felç rahatsızlıklarında rast, sinirli kişilere ırak, baş ağrısı için rehavi, kalp hastalıkları için zengule, zihni açıp zekâyı arttırmak için ise isfahan makamı çalınırdı.
➡ O dönemde ilaç olarak kullanılan malzemeler şunlardı:
Nebat şekeri, Firenk şekeri, bal, çeşitli ilaçlar, misk, beyaz amber, katur, gül suyu, hanzal, hindistan cevizi, kurugul, sefercel, nar, limon suyu, şırnıgal, revganı telh (don yağı), defne yağı, badem yağı, ferruç, kase, kavanoz, şişe, nimten (Kısa gömlek) cerrahlar için pamuk (cerrahlar ve hastalar için) futa (hizmetçiler için önlük), gecelik entari, örtü için kebe, ıhlamur...
➡ Evliya Çelebi darüşşifadan şöyle bahseder: "Merhum Bayezit Hazretleri Külliyesi'nde hastalara deva, dertlilere şifa olmak üzere on adet hanende (şarkı okuyan) ve sazende (saz çalan) genç erkek tayin etmiş ki, üçü hanende, biri neyzen, biri kemancı, biri musikarcı, biri anturcu, biri çengi, biri çeng santurcu, biri udcu olup haftada üç kere gelerek hastalara ve delilere musiki faslı ederler. Doğrusu musiki ilminde Neve, Rast, Dügah, Segah, Çargah, Suzinak makamları onlara mahsustur. Bütün saz ve makamlarda ruha gıda vardır."
📌 Edirne Darüşşifası, günümüzdeki hastanelerin sistemine benzer tarzda hizmet verirdi. 395 yıl aralıksız olarak hizmet veren kurum ancak 1893'te yeniden hizmet vermeye başlayabildi.
➡ Edirne'de yetişen dut, servi gibi ağaç ve bitkilerin darüşşifanın avlularına dikildi. Hastalar burada gezinirken tabii kokuları ve manzaraları hastaları tedavi ederdi.
➡ Bahar mevsiminde dârüşşifanın bahçesinden toplanan yasemin, gül, şebboy, karanfil, erguvan, sümbül gibi kokulu çiçekler hastaların ellerine verilirdi.
📌 Edirne II. Bayezid Darüşşifası, hastalara rıza senedi imzalatan ilk hastanedir. Rıza senedi, hastaların uygulanacak tedavi kabul ettiğine dair belgeydi. Hasta kendisini tedavi edecek hekim veya cerrahla birlikte mahkemeye gidip tedavi veya ameliyat karşılığında anlaştıkları ücreti bildirirdi. Tedavi veya ameliyatı sonunda sakat kalır ya da ölürse akrabalarının kan ve diyet davası açmayacağına dair şahitler huzurunda bir senet imzalardı.
