Osmanlı'nın en önemli hayır kurumlarından imarethaneler
İmaret veya imarethane, Osmanlı Devleti döneminde yoksullara ve medrese öğrencilerine yardım amacıyla oluşturulan hayır kurumlarıydı. Evliya Çelebi imarethaneleri, "51 yıldır seyahat etmekteyim fakat 18 hükümdarın yönetimindeki bölgelerde bizimki gibi imrenilecek bir kurum göremedim" şeklinde tanımladı. Hemen her külliyenin bünyesinde bulunan imarethaneler asırlar boyunca toplumdaki yardımlaşma, birlik ve beraberlik ruhunu ayakta tuttu. Peki, Osmanlı'daki en önemli imarethaneler hangileriydi? Hangi imarethane işlevini koruyarak günümüze kadar ulaştı? İşte Osmanlı'nın en önemli kurumları imarethaneler hakkında detaylar…
Önceki Resimler için Tıklayınız
Topkapı Sarayı'nda geçen Fatih imarethanesi kayıtlarında şu bilgiler yer almaktadır:
Çalışanlar
📌Bir kâtip, bir vekilharç, bir kilerci, iki ferrâş, iki kayyım, iki çerağdâr, dört nakib, iki bevvâb, altı aşçı, altı ekmekçi, bir et hamalı, iki buğday ayıklayıcı, iki çanak yuyucu, iki imaret ahırına bevvâb, bir ambarcı, bir odun hamalı çalışıyordu.
İmarette çıkan yemek listesi
📌İmarette her gün sabah akşam iki defa yemek verilmekte olup bunlar genellikle sabahları pirinç çorbası, akşamları buğday aşı idi.
📌Her gün imaret için alınan 350 okka et ise bu yemeklerin yanında et de verildiğini göstermektedir.
📌Bunlardan başka imarete giren diğer günlük malzeme sabahları verilen pirinç çorbası için maydanoz, 15 okka soğan, 100 dirhem kimyon, 40 dirhem biber, yarım kile nohut, kabak mevsiminde 60 okka kabak, mevsimine göre 50 okka yoğurt, 30 kile pirinç, 10 okka badem, 10 okka incir, 87 okka sade yağ, 140 okka baldı.
Misafirlere ikram edilenler
📌Cuma günleri ise sabahları buğday aşı -ki bu tuzsuz pişirilir ve isteyen tuz ekip pilâv gibi, isteyen şeker ekip tatlı gibi yerdi- akşamları pirinç pilâvı ile içine incir, üzüm gibi kuruyemiş katılan ve bir nevi pelte olan zirbaç (zirva) ikram edilirdi.
📌İmarete gelen misafirlere günlük olarak yemekten başka 50 dirhem bal ve bir ekmek (fodla) verilirdi. İmarette her gün kırk sofra hazırlanır, misafirlerden her dört kişi için bir sofra kurulurdu.
Anadolu'da bulunan Sinan Paşa imareti ile ilgili kayıtlar
İmarethanede çıkan yemek listesi
📌Anadolu'daki külliyelerden biri olan Sinan Paşa İmareti'nin aşevinde ise adam başına sabah akşam birer ekmek ve 30 dirhem bal, 50 dirhem karabiberli pirinç pilâvı ile 25 dirhem et veriliyordu.
📌Ramazan, cuma ve kandil günlerinde İstanbul imaretlerinde olduğu gibi bunlara zerde ilâve edilmesi gerektiği vakfiyesinde kaydedilmişti.
📌İmaretler, Osmanlı toplum hayatında önemli bir yardım kurumu olarak görevini asırlarca yerine getirmiştir. Toplumdaki birlik ve beraberlik ruhunu ayakta tutmuştur.
Yerli kaynakların dışında özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlı topraklarını gezen yabancıların da dikkatini çeken imaretler, bütün şehir fukarası dışında misafirleri ücretsiz doyuran bir kurum olarak hayranlık uyandırdı.
