Arama
Fatih Sultan Mehmet'in yadigarları
Fatih Sultan Mehmet'in bizlere bıraktığı en eşsiz yadigar şüphesiz ki İstanbul'du. Fakat bir çağ kapatıp yeni bir çağ açan Fatih'in hediyeleri yalnızca İstanbul ile sınırlı değildi. Kişisel eşyaları arasında medeniyet tarihimize ışık tutacak önemli kaynaklar da yer almaktaydı. Süheyl Ünver'in ilim dünyasına sunduğu Fatih'in çocukluk defteri bunlardan biriydi. Peki, Fatih Sultan Mehmet'in yadigar bıraktığı diğer eserler nelerdi? Günümüzde bu eserler nerelerde sergilenmektedir?
Şahi topunun özellikleri
📌Fatih Sultan Mehmet'in çizimlerini bizzat kendisinin yaptığı, İstanbul'u almak için döktürdüğü büyük toplar, "şahi topu" olarak adlandırıldı. Edirne'de döktürülen bu top, iki ayda İstanbul önlerine getirilmiş ve fetihte kullanılmıştı. Kaynaklara göre Şahi topu diğer toplarla beraber 30 araba 140 öküzle çekilmiş ve devrilmemeleri için 200 nefer görevlendirilmişti.
📌Yapımı üç ay süren topun mühendisliğini Türkler, dökümünü ise Bizanslıların daha önce sınır dışı ettiği Macar Urban adlı bir dökümcü üstlenmişti. Bunun yanında döküm ustası olarak Cenevizli Donar Usta diye bir isim de söz ediliyordu.
📌18 ton ağırlığındaki Şahi topu, 1800 metreye kadar isabetli atış yapabiliyor ve 600 kilogramlık gülle atabiliyordu.Topun namlusu 91.5 cm'di.
Evliya Çelebi, Seyahatname'de "Büyük topun önünde Kıraç Bey kumandasında on bin akıncı süvarisinden mürekkep bir kol gidiyor topu otuz, bazılarına göre elli veya atmış çift öküz müşkülatla çekiyordu." demişti.
Şahi topu diğer topların da öncüsü oldu. Osmanlı ordusunda daha sonra kullanılan büyük toplara da şahi adı verildi.
📌1464'te Fatih Sultan Mehmet toplardan kırk iki tanesini Çanakkale Boğazı'nın savunması için Çanakkale Boğazı'na gönderdi. Yüzyıllarca kullanılmadan kalan toplar 1807 yılında İngiliz donanmasına karşı kullanılmış ve beklenenin aksine kusursuz şekilde çalışan toplar bir İngiliz gemisini vurmuş ve 60 denizciyi etkisiz hale getirmişti.
Şahi topları günümüzde nerelerde sergilenmektedir?
Günümüzde Fatih döneminden 6 tane top kaldı. Bunların en büyüğü olan ve İstanbul'da, Boğazlar'da kullanılan "şahi" bugün İngiltere'dedir. Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılan şahi toplarından biri 4 asır önce İngilizlerin ısrarıyla 1868'de Sultan Abdülaziz tarafından Kraliçe Victoria adına İngiltere'ye hediye edildi. Bu şahi top, günümüzde İngiltere'nin Portsmouth şehrinde Fort Nelson Kalesi'nde sergileniyor.
Topların bir diğeri de İtalya'dadır. Diğer toplar ise Harbiye'deki askeri müze bahçesinde olup bunların çapı daha küçüktür.
📌Sultan'ın isteğiyle Venedik'ten gelen Ressam Gentile Bellini, İstanbul'da kaldığı yaklaşık 15 ay zarfında birçok eser yaptı. Bunlardan en mühimi de şüphesiz Fatih'in portresiydi. Fatih Osmanlı'da ilk portresini yaptıran padişahtı.
📌Gentile Bellini, 1479 yılında yanında iki yardımcısı ve sanatkâr ile birlikte yola çıktı ve eylül sonlarında İstanbul'a ulaştı. Bellini, Osmanlı payitahtında çok iyi karşılandı ve Topkapı Sarayı'nda itibarlı bir misafir olarak ağırlandı.
📌Fatih'in, saltanatının son yıllarında portresini yapması için İstanbul'a davet ettiği ressam 15-16 ay kadar Osmanlı başkentinde yaşamıştı. Bu süre içinde Fatih'in değişik portrelerini resmettiği gibi, Topkapı Sarayı'nın duvarlarını da süslemiş, İstanbul'daki eski eserlerin çizimlerini yapmıştı.
Gentile Bellini kimdir? Bellini Fatih Sultan Mehmet portresi nerede?
Tablo neyi simgelemektedir?
📌Gentile Bellini'nin "Fatih" adlı tablosu en önemli tablolarından biridir. Tabloda sultan süslü bir kemerin içinde kürklü kaftanı ve sarığı ile bir büst olarak oturtulmuştur. Kemeri taşıyan mermer taban, zengin ve süslü işlemelere sahip bir kumaş ile örtülerek görsel içerik güçlendirilmiş ve padişahın gücü vurgulanmıştır.
📌Tabloda Sultanın sağ ve sol taraflarında 6 taç yer alır. Bu taçlar yaygın kanaatin aksine fethedilen devletleri sembolize etmiyor; Fatih'in atalarını ifade ediyor. Bunların üçü Osman Gazi, Orhan Gazi ve I. Murad, emir unvanına sahipti; diğer üçü ise 1395 yılında Mısır Halifesi tarafından Yıldırım Bayezid'e verilen sultan unvanını taşıyordu.
Tablo günümüzde nerede sergilenmektedir?
Eser, günümüzde Londra'da, National Gallery koleksiyonunda sergileniyor.
📌Topkapı Sarayı arşivinde bulunan çok eski ve bir çocuk tarafından kullanıldığı anlaşılan bir deftere uzun yıllar kimse ilgi göstermedi. Bu defterin sahibi çocuk, yıllar sonra bir çağı kapatıp yeni bir çağ açacak olan Fatih Sultan Mehmet'in ta kendisiydi…
📌Topkapı Sarayı'nda bulunan bu defter en sonunda bir ilim adamının ilgisini çekti. 1940'lara doğru geleneksel Türk sanatları ve kültürüne büyük katkılarda bulunan Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver'in dikkatini çekti ve Ünver kaynağı konusunda bir türlü emin olamadığı bu defteri uzun aralıklarla gözden geçirdi.
📌Süheyl Ünver, 20 yıl emin olamadıktan sonra sonunda 1961 yılında bu defteri "Fatih'in Çocukluk Defteri" adlı bir çalışmasıyla ilan etti. Topkapı Sarayı arşivinde bulunan defter Fatih Sultan Mehmed'e dair bilinen en eski belgeleri de içermektedir.
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet