Ramazan'dan An'lar I Bahadır Yenişehirlioğlu

Ramazan, başlı başına bir medeniyettir. Öncesinden yapılan hazırlıklarla, camileri süsleyen mahyalarla, Ramazan davulcularının sahurda bizleri uyandırdığı birbirinden eğlenceli manilerle, bir elin verdiğini öbür elin duymadığı zimem defteriyle koskoca bir medeniyet… Pek tabi olarak da bu ruh çocukluğumuzda şekilleniyor. Hepimizin özlemle yâd ettiği eski Ramazanları yazar ve oyuncu Bahadır Yenişehirlioğlu ile konuştuk. Keyifli okumalar ve izlemeler… Burcu Sandıkçı: Sizi daha çok oynadığınız dizilerden, kaleme aldığınız romanlardan tanıyoruz. Peki, nasıl bir çocuktu Bahadır Yenişehirlioğlu? Bahadır Yenişehirlioğlu: ◾ İnsanların bütün hayat hikâyeleri, çocukluğunda şekilleniyor malumunuz. Müspet ya da menfi, iyi ya da kötü... Çocuklukta yaşadığımız hiçbir şeyi unutmuyoruz. ◾ Benim de insanlığın bizatihi kendisi gibi iyi anları var kötü anları var. Ama çok sıkıntılı geçtiğini söyleyebilirim çocukluğumun. Ancak bunu travmatik hale getirip buradan beslenmeyi ve hadiseyi çoğaltmayı doğru bulanlardan değilim. ◾ Hayatın mutlu tarafından bakmak, elinizdekilerin değerini bilip var olanları büyütmek ve köpürtmek gerektiğine inanırım. Ben de öyle yaptım. O yüzden çocukluğumda hatırladığım şeylerin güzel taraflarından beslenmeye çalışıyorum. Burcu Sandıkçı: Ramazan-ı şerife kavuştuk. Sizin için Ramazan ayı ne ifade ediyor, bu mübarek ayın hangi özelliği sizi etkiliyor? Bahadır Yenişehirlioğlu: ◾ Ramazan, hep söylenir ya on bir ayın sultanı diye… Yani bir yıla baktığımız zaman Ramazan'da bütün aylar içerisinde en çok övgüyü hak eden ay. ◾ On bir ay boyunca yapamadığımız pek çok şeyi focuslanmayı, kendimize bir büyüteç tutmayı, kendimize derinlikli olarak bakmayı ve kendimizi check etmeyi Ramazan'da yapıyoruz. ◾ Hep öykünüyoruz ya geçmiş Ramazanlara, orada yaşadıklarımıza. Geçmiş geçmişte kalıyor. Ama daha önce yaşanan bizim de tespit ettiğimiz yaşadığımız, yaş itibari ile denk geldiğimiz anların önemli kısımlarını değerli kısımlarını bir hazine olarak yeni nesillere taşımamız gerekiyor. O yüzden belki Ramazan ayı gelince insanlar eski Ramazanlara bir geriye dönüş, bir bakış gerçekleştirmek istiyorlar. Sebebi oradaki güzel hasletleri bugünün insanına taşımak. Kültür dediğimiz böyle bir şey zaten. ◾ Eskiden defterler vardı, alışveriş yapardınız saha sonra babam ödeyecek denirdi ve deftere yazardı bakkal. Biz ona zimem defteri diyoruz. İşte bu adet Ramazan'da uygulanan bir adet ki, beni çok heyecanlandıran bir örnektir bu. Hiç tanımadığınız biri bakkala geliyor ve sizin bütün borcunuzu kapatıyor ve siz borcunuzu kimin kapattığını bilmiyorsunuz. Muhteşem bir şey bu. Hiç tanımadığınız birine iyilik yapıyor olmanız. Burcu Sandıkçı: Çocukluğunuzda ya da gençliğinizde Ramazan'a dair unutamadığınız bir anınız var mı? Bahadır Yenişehirlioğlu: ◾ Herkes gibi benim de Ramazan'da çocukluğumla alakalı unutamadığım pek çok şey var tabi. Malumunuz iftar vaktinin geldiği top ve ezanla belirtilir, duyurulur. Bulunduğumuz yerde de top atılırdı. Belediyeler yapardı bunu. O top sesini beklerdim. Hiçbir zaman o topun nasıl bir şey olduğunu nereden atıldığını görmedim. Ama belki okuduğumuz kitaplardan, o çizgi karakterli romanlardan ya da televizyonda izlediklerimizden onu bir top olarak düşündüm. Savaşta kullanılan bir top gibi ve havaya bir gülle fırlattığını, çocukluğumda öyle hayal ederdim. O sesi bekliyor olmak beni çok mutlu ederdi. O artık bütün yasakların bittiği, artık ağzınızın açıldığı, herkesin iştahla sofrada bir araya geldiği andı. Belki de o mutluluğu başlatan sesti, top sesi. Onu hiç unutmuyorum. ◾ Küçüklüğümüzde malumunuz bütün oruç tutamazdık. Benim kendi şahsımda öyleydi. Fakat rahmetli annem şey derdi 'yarım gün oruç tutulması' tekne orucu derlerdi ona. Niyetlenirsiniz fakat öğleye kadar tutarsınız öğleden sonra artık yiyip içebilirsiniz. Birçok aile bunu niye yapardı? Evlatlarını, çocuklarını Ramazan'a hazırlamak, orucun ne olduğunu anlatmak, o kültürü onlara yerleştirmek ve bunun ibadet yönünü anlatmak adına. Ama o çocuğun savunmasız zayıf halini de korumak adına yarım günlük oruçlar tuttuğumu biliyorum. ◾ Rahmetli annem ibadetlerini yapan bir kadındı. Bir parça da hayata böyle tutunurdu. Çünkü benim babam hep yatalaktı, annem çocuk gibi ona bakardı. Ama iftara önem verirdi annem. Bazen babam yattığı yerden bizi izlerdi, ama biz o sofrada otururduk. ◾ Mahallemizde annemizin arkadaşları vardı. Rahmetli Seniye teyzeler, Huriye teyzeler, onlar çok bereketli ve becerikli hanımlardı. Mutfakları çok zengindi. ◾ Onlarla bir araya gelirdik ve daha çok iftar yapardık biz. Ayrıca şimdilerde bazen oluyor bazen olmuyor ama Ramazan davulcuları vardı. Onlar davullarıyla ahaliyi sahura kaldırırlardı ve maniler söylerlerdi. Bahşiş toplarlardı. Tabi o bahşişi veren, ailenin küçüğü olduğum için, ben verirdim. Bunlar çok güzel şeylerdi hatırladığım. Şimdilerde pek rastlamadığımız bir şey. https://www.instagram.com/p/CcfUiZHDf-g/ ◾ Bir de yine hiç unutmuyorum mahalle camiindeki mahya… Malumunuz mahya bizim kültürümüzde de çok önemlidir. Kelime itibariyle bir ay boyunca süren manasına gelir. Farsçadan gelir, kök itibariyle. Ramazanda minarelerin aralarına mahya yani 'ışıklı hoş geldin ya şehri Ramazan, on bir ayın sultanı hoş geldin' gibi yazılar yazılırdı. Bunu çok önemserdim. Çünkü bu Ramazan'a has, özel bir şeydi. Bazı minarelerin üstünde ışıklar olurdu. O top sesini duyduğumuz zaman bazıları o top sesini kaçırır falan minareye bakarlardı. Minarenin o ışıkları yanıyorsa artık iftar yapılabilir. Bitmiştir oruçlu olduğumuz an. ◾ Mahyalar benim için çok önemliydi. Küçük çocuk aklımla minareye onu nasıl astıklarını o ampulleri nasıl yerleştirdiklerini hep merak ederdim. Ramazan biraz daha zarafetin, biraz daha hassasiyetin yoğun olması gereken bir aylar. ◾ Ramazan girmeden önce hummalı bir ev temizliği yapılırdı. Çünkü Ramazan boyunca daha oruç tutacağı ve güçsüz olacağı için belki. Bir parça bundan bir parça da Ramazan'a verdikleri ehemmiyetten dolayı sanki eve bir misafir geliyormuş gibi Ramazan'ı bir konuk gibi algılayıp evi derleyip toparlardı. Yalnızca annem yapmazdı bunu. Bütün mahalleli hanımlar yaparlardı. Burcu Sandıkçı: Herkes nerede o eski Ramazanlar diyerek hayıflanıyor. Peki, geçmişteki Ramazanları bu kadar kıymetli yapan neydi? Bahadır Yenişehirlioğlu: ◾ Malumunuz Ramazan geldiğinde hiç unutmayacağımız kavramlardan biri de zekât. Kaldı ki annem sadece Ramazan'da değil bütün bir sene bu zekâtın verilmesi gerektiğini söylerdi ve uygulardı. Ramazan'da vermekten ziyade Ramazan'ın öncesinde fakire fukaraya bu zekâtın dağıtılmasını önemserdi. Ben yanında bulunurdum. Zarfın içine konuşur hatta içine bir mendil konulur, hediye gibi. Ramazan girmeden hazırlıklarını yapsınlar, evlerine bolluk gelsin bereket gelsin düşüncesiyle. Bunu hiç unutmuyorum. Bir çocuğun annesinin elinden tutup o fakir fukarayı ziyaret ediyor olması, onların annemin verdiği o zarfla yüzlerinin gülümsüyor olması, karşılıklı bir enerjinin transferi… Çocuğu büyüten şeyler bunlar. Çocuklukta gördüğümüz yaşadığımız hadiseler, bizim diğer hayatlarımızı belirliyor. ◾ Velhasıl bu kültürleri geçirmemiz lazım. Nesle aktarmamız lazım. Başka türlü kültürümüzü yeni nesle transfer edemeyiz. Ama farklı farklı metotlar bulmalıyız. Bugünün gençliğine seslenecek alanlar bulmalıyız. Bunu bir bayram haline getirmeliyiz. Burcu Sandıkçı: Eski Ramazanlar ifadesi sizin için ne ifade ediyor? Eski Ramazanların peşinde mi olmalıyız? Bahadır Yenişehirlioğlu: ◾Güzellikleri paylaşmak lazım. Giderek dünyanın 'dad'ı acıyor. Ninem öyle derdi. Dadı acı derdi. Dünyanın dadını acıtmamak lazım. Zaten yeterince acı var, yeterince kötülük var, kendi neslimizden gelen. İnsan evladından, insan evladına gelen. O yüzden bizlerin panzehir olma zamanıdır diye düşünüyorum. ◾Sizlere son olarak şunu söylemek istiyorum. Karga evet siyah bir hayvandır, bir parça hırsızdır, saldırgandır da cesaretlidir de. Yani küçüklüğüne bakmaz garip bir cesareti vardır. İnsanlara da saldırır karga. ◾ Karga, aynı zamanda kendi kanatlı cinslerinin içinde kartala saldıran tek hayvandır. Kartala şu şekilde saldırır: Karga, kartalın tepesine biner, pençeleriyle sıkıştırır gövdesini. Karganın gagası sivri olur malumunuz. Başlar kartalın ensesinden vurmaya. Delik açmaya ve öldürmeye çalışır. Yani karga kartala saldırır. Sırtındaki kargayı atamaz kartal. Fakat kartalın bir savunma mekanizması vardır. O da şudur: Malumunuz kartallar yüksek uçar. Kartalın yapacağı tek bir şey kanatlarını olabildiğince hızlı çarpar ve daha yukarıya, daha yukarıya, daha yukarıya... Ama o esnada karga ona saldırıyordur. Kendi orada yaşayabilir ama karga yaşayamaz. Boşluğa doğru karga düşmeye başlar. Kartal böylelikle kurtulur karganın kendisini o öldürme mücadelesinden daha yukarıya çıkarak. ◾ Diyorum ki, şimdi günümüz insanına kendi cinsi insanoğlu bizatihi, karga gibi saldırıyor. Oysaki insan kendine zarar veren (kötülük adına ne varsa) muhabbeti, sevgiyi, merhameti, şefkati, minneti bizatihi bilginin kendisini olabildiğince depolayabilmek için daha yukarı çıkması lazım. İnsanoğlunun kartalın kargalardan kurtuluşu daha yukarıya, daha ulvi değerlere, daha mükemmel duygulara daha yukarılara… ◾ Çünkü ne kadar yukarıya çıkarsanız, hadisenin büyüklüğünü görür ve kendi acziyetinizi fark edersiniz. ◾ Ramazan bizim daha yukarıya kanat açtığımız aydır. Büyük fotoğrafı görüp kendi acziyetimizi fark edelim ve tekrar yeryüzüne doğru bir iniş yapalım ama indiğimizde çıkan kişi olmayalım daha da fark eden akleden, empati yapabilen ve merhamet sahibi insanlara dönüşelim inşallah. Ramazan'ın sonunda ve bütün kâinatın sahibinin muhabbetini kazanalım. ◾ Bu sohbete vesile oldunuz Fikriyat. Güzel işler yapıyorsunuz. Güzel işlerin bir parçası haline beni de getirdiğiniz için ben sizlere Fikriyat'a çok teşekkür ediyorum. Yönetmen: Günışığı Gülhan Salma

Ramazan'dan An'lar I Bahadır Yenişehirlioğlu

"7. İstanbul Çocuk ve Gençlik Bienali" 22 Mayıs'ta sona erecek

Munzur Vadisi Milli Parkı'nın ilkbahar güzelliği

"Kubbe: Filistin Zaman Tüneli" sergisi Üsküdar'da açıldı

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

İmam Gazali'nin kaleminden Abidler Yolu

Milan Kundera'nın kaleminden hayata dair 30 alıntı

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Bir ihanet kültürü: Yahudilik

PODCAST I Fergana Vadisi niçin önemli?

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Gönül frekansında buluşanlar

Ankara'da terör örgütü ASALA tarafından şehit edilen diplomatlar için anıt yapılacak

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Bir ihanet kültürü: Yahudilik

İmam Gazali'nin kaleminden Abidler Yolu

Çağımızın hastalığı "vurdumduymazlık"

Müminin günlük yaşantısında Melekler

Erhan Afyoncu'nun Osmanlı'nın Hayaleti kitabından alıntılar

Arama

Ramazan'dan An'lar I Bahadır Yenişehirlioğlu