İstanbul'un eski bir semti: Zeyrek
Osmanlılar fethin ardından İstanbul'u dünyanın merkezine çevirmişlerdir. Devlet-i Osmani'nin nüfuz ettiği en eski semtlerden biri şüphesiz Zeyrek'tir. "Serçeden başka kuş, Zeyrek'ten başka yokuş tanımam" sözü bu semtin yokuşları için söylenir. Bizans ve Osmanlı'nın gözde ve meşhur merkezi noktalarından olan, her adımınızda tarihin havasını soluyacağınız bu semtteki yapılara beraber bakalım.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Mehmet Emin Tokadi Hz. Türbesi 📍
Dördüncü durağımız bu bölgenin manevi merkezi olan Tokatlı Mehmet Emin Hazretlerinin bulunduğu bahçedir.
🔸 Mehmet Emin Tokadi, 1075'te doğar. Tokatlı olması, Tokadi şeklinde anılmasına sebep olur. Babası terzi Hasan Efendi'dir. Gençlik yılları Tokat şehrinde geçen bu büyük zatın asıl hikâyesi İstanbul'da başlar.
🔸 1110 yılında İstanbul'a gelir ve Zeyrek'teki Piri Paşa Medresesi'nde eğitim görür. Dini ilimler eğitimi alır ve kendini geliştirir. Mehmet Emin, dönemin şeyhülislamı olan Ali Efendi'nin dikkatini çeker. Reîsülküttâb kalemi kâtipliğine tayin edilir.
🔸 Dini anlamda kendini oldukça geliştiren Mehmet Emin Tokadi, Mekke'de İmamı Rabbani'nin talebesinden ders alır. 3 sene sonunda hocası artık İstanbul'a gitmesini ister.
🔸Hocasından dua isteyen Mehmet Emin, bu isteği karşısında hocası kendisine şunları söyler:
''Vasiyet etki vefatından sonra kabrini kolay bulunacak bir yere yapmasınlar. Virane bir yere defnetsinler. Kimse bilmesin. Ancak, nasibi olanlar gelip bulsun, dua etsinler.''
🔸 Bir süre de Eyüp Sultan'da Ebu Eyyüb Halid Hazretlerinin türbesinde türbedarlık yapar. Bundan sonra kendisine Ravza-ı Mutahhare'de Resulüllah Efendimizin (sav) türbesinde türbedarlık verilir.
🔸 Bu göreve getirildiğinde, kavuştuğu nimete şükrederek; ''İki cihan sultanının türbesinde bekçi ve hizmetçi oldun. Onun yüksek kapısının süpürgecisini, Mevla mahrum eylemez, zarara uğratmaz. Cihanın sultanı olan Resulüllah'ın hizmetçisini kimse incitmez. Ey Emin! Sana müjdeler olsun! Resulüllah Efendimiz'in kapısında zahiren ve batınen hizmetçi olmakla şereflendin'' diyerek Allah'a dua eder.
Zenbilli Ali Efendi Türbesi 📍
Bu semtteki beşinci durağımız, Osmanlı'nın önemli şeyhülislamlarından Zenbilli Ali Efendi'nin türbesidir.
🔸 Zembilli Ali Efendi, üç dönem Osmanlı Devleti'ne şeyhülislamlık yapan büyük zattır. Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Selim dönemlerinde bu kutsi görevi icra eder.
🔸 Zembile bir ip bağlayıp Zeyrek'te bulunan makamından ahalinin kafasına takılan soruları yazması için ipi sarkıtması, bu lakabı almasına sebep olur.
🔸 Ahali sorularını yazıp zembille sarkıtılan torbanın içine koyar. Ali Efendi zembili geri yukarı çeker ve soruları yanıtlar. Sonrasında cevaplar halka iletilir. Böylece halk ile arasında bir iletişim ağı oluşturur.
Zembil ne demek?
Hasırdan örülmüş kulplu torbaya verilen ad. Günümüzdeki sepete benzetebiliriz
Zenbilli Ali Efendi kimdir?
🔸 Doğum tarihine dair kesin bilgi bulunmayan Zenbilli Ali Efendi, Fatih Sultan Mehmet'in ilk saltanat yıllarında doğduğu tahmin edilir.
🔸 Fahreddin er-Râzî'nin soyundan gelen Cemâleddin Aksarâyî'nin torunu Ahmed Çelebi'nin oğludur. Cemâleddin Aksarâyî'nin neslinden geldiği için çağdaşı diğer devlet ve ilim adamı akrabaları gibi Cemâlî nisbesiyle anılır.
🔸 Zenbilli Ali Cemâlî Efendi fıkıh, usul, edebiyat, lugat, nahiv, tefsir ve hadis sahasında otorite sahibi, vakur bir alimdir. Uzun süre fetva makamında kaldığı halde hayatının sonuna kadar tevazuyu elden bırakmaz.
Şeyh Süleyman Mescidi 📍
Zeyrek'teki son durağımız ise geçmişi Bizans öncesine dayanan bir yapıdır. Günümüzdeki ismiyle burası Şeyh Süleyman Mescidi'dir.
🔸 Zeyrek semtinin iki önemli noktası bulunur. İlkini Molla Zeyrek Camii ve çevresindeki yerleşim teşkil ederken ikincisini ise At Pazarı mevkii temsil eder.
🔸 Bu bölgede, tarihi oldukça eskilere dayanan bir yapı bulunur. Osmanlı döneminde kütüphane olarak kullanılan eser Paganizmin hakim olduğu yıllara kadar uzandığı söylenir. Bizans döneminden önce ise bir mezarlık olarak bulunur.
