Cum'a suresi ve faziletleri
Göklerdeki ve yerdeki her şeyin, Allah'ı tesbih ettiğini haber veren, Esmâ-i hüsnâ'dan dört ismin yer aldığı Cum'a Suresi, dindarlığın vahye bağlı olmaksızın gerçekleşmeyeceğini, onun kuru bir iddia veya amelsiz bilgiler yığını ile değil, bu bilgilerin yaşanmasıyla elde edilebileceğini ortaya koyar.
Cum'a suresi, müminin Hz. Peygamber'in tanıttığı engin ilâhî rahmet dünyasında kendi kendisiyle, birlikte ibadet ettiği din kardeşleriyle, hatta bütün insanlarla şeref, haysiyet ve uyum içinde yaşaması gerektiğini vurgular.
Medine devrinde, hicretin birinci yılında nâzil olduğu belirtilen, Kur'ân-ı Kerîm'in altmış ikinci sûresi, adını cuma namazı için ezan okunduğunda camiye gitmeyi emreden dokuzuncu ayetinden alır.
Kaynaklarda verilen bilgilerden anlaşıldığına göre, Hz. Peygamber bir cuma günü hutbe okurken dışarıdan gürültüler ve davul sesleri duyulur (o günün geleneklerine göre kervanların gelişi davul çalınarak ilân edilirdi.) Bunun üzerine birçok sahâbî mescidi terk edip sesin geldiği tarafa doğru gider; bu durum mescidde on iki kişiyle kalan Hz. Peygamber'i çok üzer.
Söz konusu kervan Şam tarafından geliyordu ve o yıl Medine'de büyük bir kıtlık hüküm sürdüğünden daha çok zahire ve yiyecek taşıyordu. Kervanın Dihye el-Kelbî'ye ait olduğu rivayet edilmekle birlikte (Fahreddin er-Râzî, VIII, 208) bunun gerçeğe uymadığı ve âyetin Câbir b. Abdullah'ın kervanı hakkında nâzil olduğu belirtilir (İbn Kesîr, IV, 367; Elmalılı, VI, 4992).
Cuma namazı İbn Sa'd'ın rivayetlerine bakılırsa (et-Tabakāt, III, 118, 119) hicretten önce Medine'de kılınmaya başlanmıştı. Ancak bu âyetlerden anlaşıldığına göre sûrenin gelişine kadar ashap arasında cami ve cemaat adabıyla ilgili bir disiplin henüz bulunmuyordu.
