Anadolu erenlerinden: Hz. Mevlana
Düşünceleriyle asırlardır insanlığa ışık tutan Mevlana, 66 yıllık ömründe "mutlak aşk"ın izini sürdü. Aldığı örnek eğitim, edindiği sağlam ilim topluma büyük bir sevgi, engin bir dünya görüşü olarak yansıdı. Mesnevi ve Divan-ı Kebir gibi büyük eserleri ile yüzyıllardır Müslümanlara farklı bir bakış açısı sundu. Sözleriyle, şiirleriyle insanın kendisiyle, yaratıcısıyla ve dış dünyadaki bütün varlıklarla barışık, huzurlu ve mutlu olmasını öğütlerdi.
◾ Anadolu'da hayat sürmüş alim ve ariflerin biyografisini konu alan; VAV TV'nin yeni programı, Göğerenler'in ilk bölümünde Hz. Mevlana konuşuldu. Prof. Dr. Hayri Kaplan'ın konusunda "Anadolu Erenlerinden: Hz. Mevlana" ile ilgili verdiği bilgileri sizler için derledik.
💠 Çok önceki zamanlarda kişilere; doğup büyüdükleri, eğitim aldıkları, hayatlarını idame ettirdikleri yerler yahut varsa meslekleri, lakaplarıyla yani bunun gibi ayırt edici özellikleri ön ad olarak takılırdı.
📌Doğulu olduğu için Mevlana Celalettin Rumi'ye, ilk takılan mahlas Belh'dir.
💠 Moğol istilasının yaklaşması sebebiyle, henüz küçük yaşta olan Mevlana Celalettin Rumi ailesi ile birlikte önce Hicaz bölgesine giderek orada kutsal yerleri ziyaret etti. Ardından, Şam diyarı Rum'a geldi. Bazı şehirlerde belirli süre ikamet ettikten sonra Alâeddin Keykubad'ın daveti üzerine en son Konya'ya gelerek bu seyahati noktaladı.
📌Bilâd-ı Rûm'da ikamet ettikleri için "Rumi" nisabını alır.
💠 Kronolojik olarak Fahreddin-i Razi 1206-1210 yılları arasında vefat etti. 1207 yılında dünyaya gelen Mevlana, 617 Hicri yılında daha yeni yeni başlayan Moğol istilası ile birlikte şehirden ayrıldı.
💠 Özellikle tarihi yönden bu konuyla ilgilenen araştırmacılar, Sultan-ı Ulema'nın; Fahreddin-i Razi'nin ölümünün üzerinden 4-5 yıl geçtikten sonra göç ettiğini belirtir.
📌 Mevlana ve ailesini Fahreddin-i Razi'nin sürdürmesi gibi bir durumun mantıken mümkün olmadığı söylenir. Yine de kesin bir iddia ortaya atmak imkansızdır. Menakıbname kitapları bazen tarihte olmamış olay ve durumları da bizlere aktarabilir.
💠 Menakıbnameler, hiçbir tereddütte kalmadan kaynak gösterilebilir. Fakat bu tarihsel bilgilerin yanı sıra, menakıb kitabı olması hasebiyle, o kişiler ya doğaüstü olaylar içerisinde ya da aslında içinde bulunmadıkları vakalarla ilişkilendirilebiliyor.
📌Bazen bu kaynaklarda, kronolojik olarak aralarında asırlar olan sufiler, alimler veya şahıslar dahi bir araya getirilebiliyor.
💠 Mevlana Celaleddin'in sufilikten önce müderrisliği ile öne çıkmıştır.
📌 Zahiri ve batini ilimleri kendinde toplamış olduğundan dolayı kendisine zülcenaheyn iki kanatlı denir.
💠 Zülcenaheyn olması eserlerde şöyle nakledilir; Mevlana babası tarafından Seyyid Burhaneddin Muhakkik Et-Tirmızı'ye emanet edilir.
💠 Babasının vefatından sonra Tırmızi maddi ilimlerde yetkin olan Mevlana 'ya; "Baban çift kanatlı idi sen de çift kanatlı ol" demesiyle Mevlana manevi ilimlere yönelir.
💠 Mevlana'nın Mesnevi, Divan-ı Kebir, Mecalis-i Seba, Mektuplar adında eserleri bulunur.
💠 Mesnevi eserinde şöyle bir hikayeye yer verilir:
↪Dergaha yeni gelen sufi için onun eşeği satılarak sema meclisi düzenlenir. Sema meclisi yapılırken sufilerin başı, kendini kaptırır ve eşek gitti demeye başlar. Tüm sufiler onu taklit eder. Daha sonra eşeğini soran misafir sufiye, hizmetlisi; 'Eşeğin satıldığını söylemek için size geldim fakat kendinizden geçmişcesine eşek gitti diyordunuz.' Bu durumu öğrenen yeni sufi, "lanet olsun kör taklide" der.
💠 Bu hikayeden şu sonuca ulaşılır; Öğrenme taklitle başlar, fakat taklit körü körüne olmamalı, bilinçli bir taklit sonrası tahkike geçmelidir. Bu tahkiki hali nasip eden de Allah'tır.
