Arama
Muharrem ayına özgü bereket tatlısı: Aşure
Dostluğun, kardeşliğin, birlikteliğin, bolluk ve bereketin simgesi olan aşure, yüzyıllardır aynı heyecan ile sürdürülen bir gelenek. Muharrem ayının onuncu günü pişirilen aşure, farklı kültürlerde hangi malzemelerle, nasıl yapılır?
Aşura, Arapça kökenli bir kelime olup, on anlamına gelir. Muharrem ayının onuncu gününü temsil eder.
Türkiye'de aşure gününün dinî olduğu kadar kültürel anlamı da vardır. Aşure pişirmek Osmanlı'dan gelen ve Müslüman Türklere özgü bir gelenek olarak devam eder. Zıt malzemelerle dolu bu yemeğin en önemli özelliği bütün din, mezhep, ırk ve siyasal görüşten insanları bir araya getirip, bereketin etrafında toplamaktır. İçindeki buğday sebebiyle piştikçe artan aşure, bu coğrafya insanı için bereketi ve şükrü temsil eder.
Osmanlı döneminde aşure, Devlet-i Aliyye saraylarında kazanlar kaynamış ve pişen aşure halkla paylaşılmıştır. Bunun yanı sıra Osmanlı sofralarının en yaygın tatlısıdır.
Müslümanlarca her yıl kutlanmasının yanı sıra, Hristiyan ve Yahudi kültürlerinin de bir parçasıdır. Ermeni ve Rum kültüründe aşure kültürünü de görmek mümkün. Ermeniler, "anuş-abur" ismi ile verdikleri yemeği; Rumlar, buğday, kuru üzüm ve bal ile yaptıkları "koliva"yı kilise kapısında dağıtır.
Aşure, en az 7 malzemenin bir araya gelmesi ile pişirilir. Aşurenin belirli bir tarifi yoktur. Bölgeler arasında ufak tefek değişiklikler gösterse de, bazıları adından dolayı 10 madde ile yapılması gerektiğini söyler.
Alevi kültüründe ise, 12 malzeme kullanarak yapılan aşure 41 malzemeye kadar çıkar. Temel olarak su, buğday, nohut, toz şeker, fasulye, pirinç kullanılır. Nar ve üzüm tanecikleri, incir dilimleri, birkaç kayısı parçası, bolca fındık, fıstık ve ceviz içi...
40 hafızın 40 kez hatim ettiği, 40 çeşit hububat ve baharattan yapılan şifalı aşure, duayla karıştırılıyor. Ertesi gün ise başında 40 hafızın bulunduğu 40 kazanda pişirilen aşure şifa veriyor.
Malzemeleri; pirinç, göce, pekmez (şeker), kuru fasulye, nohut, arpa, kuru üzüm, incir, fıstık, fındık, ceviz içi, limon, vanilya, pirinç unu, karanfil, tarçın, susam, haşhaş, hardal, çörek otu, gül suyu, şekerpare, kayısı, kuş üzümü, dut kurusu, zencefil, yeni bahar, hıdır yaprağı, portakal özü ile Hindistan cevizi ve baharatlarla servis ediliyor.
Muharrem'in on ikinci günü aşure kaynatmaya başlanır. Bakla, nohut, kuru fasulye, kuru üzüm, kuru incir, kestane, fındık ve fıstıkla pişirilen aşurenin üzerine susam, nar taneleri, ceviz içi ve tarçın konuluyor.
13. günü bu aşure Alevi ve Bektaşi dedelerinin dualarıyla dağıtılır.
Osmanlı sarayında aşure, süzme ve sütlü olmak üzere iki çeşit pişirilirdi. Buğdayın piştikten sonra süzülerek sadece helmesinin kullanıldığı aşure süzme aşuredir.
Bunun içine ayrıca pirinç, badem, nohut ve misk eklenirdi. Sütlü aşure ise, bilinen aşure malzemelerine ek olarak bir miktar sütün ilâve edilmesiyle yapılır. Muharrem Ayı'nın 10. günü, Topkapı Sarayı mutfaklarında pişirilecek aşure için Kilâr-ı Hâs'tan (Padişah'ın Özel Kileri) gereken malzeme verilir, birkaç gün önceden hazırlıklara başlanırdı.