Safahat’a edebiyat çevrelerince uygulanan 'boykot'
Safahat, Mehmed Akif'in yedi kitap hâlinde yayımladığı şiir külliyatının ilk kitabının adıdır. Safahat-Birinci Kitap, şairin 1908-1911 yılları arasında, hemen tamamını Sırat-ı Müstakim mecmuasında neşrettiği şiirlerden oluşmuştur. Peki, günümüzde en fazla okunan şiir ve fikir kitaplarından biri olan Safahat'ın yayımlandığı dönemde hakim edebiyat çevrelerince nasıl boykota uğratıldığını biliyor muydunuz? İşte ayrıntılarıyla Safahat'a uygulanan boykot…
Günümüzde sıklıkla konferans, toplantı ve söyleşilerde andığımız Mehmet Akif'i genel itibariyle kalıplaşmış konular ekseninde tartışıyoruz. Nadiren de olsa kalıplaşmış konuların dışına çıktığımız zaman İstiklal Marşı şairimizin yaşadığı zorlukların yalnızca yaşam koşullarına dair maddi problemler olmadığını ve şair kimliğiyle de birtakım problemler yaşadığına şahit oluyoruz. Akif her şeyden önce bir şairdir. Sosyal hayattaki kimliğini şekillendiren statülerden biri de şairliği ve sanatçı yönüyle çektiği sıkıntılardır. Bu noktada Safahat'ın yayımlanmasının ardından gelişen sürece bir göz atmak gerekir.
Akif kimilerine göre Türk dilinin en büyük şairi, Kur'an şairi; kimilerine göre ise şair değil sıradan bir manzumeci, manzum hikâyeler anlatıcısı; Safahat ise yine kimilerine göre Osmanlının yıkılış dönemini belgeleyen şiirsel bir günlük, bir destan, bir şiir mucizesi; kimilerine göre de şiirle hiç ilgisi olmayan sıradan bir manzumeler, manzum hikâyeler toplamıdır.
Peki gerçekte nedir? Safahat gerçekten bir şiir mucizesi midir, yoksa bir şehir efsanesi mi? Ahmet Özalp, Aklı Kamaştıran Belagat- Safahat'ın Yankıları isimli çalışmasında bu soruların izini sürmüştür. Özellikle Safahat Birinci Kitap'ı 1911'de yayımlandıktan sonra hakim edebiyat çevresi tarafından nasıl boykota uğradığını gözler önüne seren önemli bir çalışma yapmıştır.
Safahat, Mehmed Akif'in yedi kitap hâlinde yayımladığı şiir külliyâtının ilk kitabının adıdır. Bu başlık, aynı zamanda, şairin daha sonraki yıllarda neşrettiği Süleymâniye Kürsüsünde (1912), Hakkın Sesleri (1913), Fâtih Kürsüsünde (1914), Hâtıralar (1917), Âsim (1924) ve Gölgeler (1933) adlı şiir kitaplarından oluşan külliyâtın da umûmî başlığıdır. Safahât-Birinci Kitap, şairin 1908-1911 yılları arasında, hemen tamamını Sırât-ı Müstakim mecmuasında neşrettiği şiirlerden oluşmuştur. Bunların toplamı 44 şiirdir.
Millî şairimiz Mehmet Âkif Ersoy'un gerçekleşmeyen projeleri
Akif'in kendi çevresi dışında Safahat'la ilgili ilk yazı Raif Necdet tarafından yazılmış ve Safahat'a dönük sessizlik böylece bozulmuştur. Raif Necdet, Resimli Kitap dergisinin 29. sayısında "Musahebe-i Edebiye" başlığı taşıyan yazısında eseri "halka seslenmesi, öykülemedeki ustalığı ve yalınlığı" bakımından övgüye değer bulsa da sanatsal değerden yoksun gördüğünü ifade etmiştir. Bu cümleleri kuran Raif Necdet, bir taraftan Akif'in şairlerini de tartışmaya açmıştır.
