İnsanlık belleğinin kaynakları: 'Mitolojik hayvanlar'

Mitoloji; insanlık tarihinin geçmiş deneyimlerini sakladığı karanlık labirentlerden bugüne ulaşan kahramanların, sıradan insanın, kralların, savaşçıların, tanrıların, ozanların, tarihçinin, iyinin ve kötünün başımız sıkıştığında bize yazacak yeni kaynaklar sunmak için hazır beklemesidir.

Mit, insanın doğayı, yaşamı kısaca dünyayı anlamada kullandığı, yarattığı araçtır. İnsan, doğayı ve yaşamı anlamakta ya da kurgulamakta yetersiz kaldığı zamanlarda yarattığı mitlerle çözüme ulaşmaya çalıştı. Bu da bize mitolojinin zihinsel ve simgesel kaynaklarını anlama fırsatını verdi. O zaman mitler için uydurma demek yanlış. Yaşanan gerçekliğin yeniden yaratılan görüntüsüdür mit.

Mitoloji yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere akılcı değil, söylencedir.

Mitolojik söylemleri edebiyatın ilk eserleri olarak kabul edebiliriz. Şiir, destan, tragedya olarak hayatımıza giren, ortaya çıktığı zamandan bu yana hayatımızı düzenleyen, yöneten, yönlendiren mitolojiyi edebiyattan uzak değerlendirmemiz elbette olası değil. Dünya üzerinde hiçbir edebiyat mitolojiden uzak duramadı.

İnsanlığın varoluşundan itibaren insanların, hayvanlarla sürekli bir etkileşim içinde oldukları görülüyor. Eski devirlerde avcılık yaparak yaşamlarını sürdüren insanlar zamanla hayvanları ehlileştirerek bir bakıma kendilerine yardımcı yetiştirdiler. Hayvanlar, insanlık için besin kaynağı olması yanı sıra, yerleşik hayata geçtiklerinde tarlalarını sürmek için kullandıkları bir yardımcı, göçebe yaşamlarında yük taşıyıcı, savaşlarda binek olarak kullanılan bir araç oldu.

Mitoloji kavramı Türkler ile birlikte anıldığı zaman, Türklerin ne kadar eski bir millet olduğu ortaya çıkıyor. Dünyanın dört bir tarafına dağılan Türkler, göçebe yaşam tarzı ile birçok kültür ve medeniyet tanımış ve bunlarla etkileşime geçmişlerdir. Bu durum Türklerin diğer milletlerle olan kültür alışverişini de güçlendirdi.

Türklerin mitolojik hayvanlarına baktığımızda bu durum belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Türkler hayvanlara çok önem vermiş ve onları kutsamıştı. Özellikle kurdun Türkler için daha da ön plana çıktığı görülmektedir ki nitekim Türklerin bir dişi kurttan türediği yaygın bir efsane olmuştu.

Türkler binlerce yıllık mazisinde birçok hayvanı tanıdı. Zaman içerisinde değişiklik gösterse bile birçok hayvanı kutsal saymış, bazılarının kötülük getirdiğine inanmış ve bazı hayvanları ise aileden biri olarak görmüşlerdi. Günümüzde bile halen kutsal kabul edilen hayvanlar bulunmaktadır.