Bir varmış bir yokmuş: Sabahattin Ali’den modern dünya masalları
Roman ve hikayeleriyle günümüz edebiyatının en sevilen yazarları arasında olan Sabahattin Ali, okurda kalıcı bir iz bırakmayı başaran isimlerdendir. Ünlü yazarın bilinmeyen yönlerinden biri yazdığı masallardır. Bu masallar aracılığıyla gelenekle bağını koparmayan Sabahattin Ali, halk hikayelerindeki masal formlarına yeni bir soluk getirmiştir. İşte, Sabahattin Ali'den modern dünya masalları...
📌Kırk bir yıllık hayatına sığdırdığı eserlerle edebiyatımızda büyük bir etki uyandıran Sabahattin Ali, roman, hikaye ve şiir gibi pek çok türde büyük bir başarı yakaladı. Coşkunluk ve heyecanla yazdığı her satırı ile okuyucuyu etkileyen yazarın başarısı çoğunlukla eserlerindeki samimiyet ve lirizmden kaynaklanmıştır.
📌Türk edebiyatına roman ve hikayeleriyle yeni bir soluk getiren yazar, özellikle Anadolu'yu ve Anadolu insanını başarılı bir şekilde eserlerinde işlemiştir. Sabahattin Ali denilince ilk etapta aklımıza gelen ünlü edebiyatçının romancı kimliğidir. Şarkılara dönüşen şiirleri ve toplumsal yaşamı en realist çizgilerle sunduğu hikayelerini elbette unutmamak gerekir.
Fakat roman ve hikayelerine nazaran ünlü yazarın kültürümüze ait unsurlarla örülü masallarına birçoğumuz aşina değiliz.
📌Edebiyatçıların gelenekten yararlanmaları çoğunlukla kendi dünya görüşlerine paralel olarak gerçekleşir. Modern edebiyatta da klasik ve halk edebiyatının motiflerine sıklıkla rastlanır. Edebiyatta geleneğin belli yönlerinden yararlanan yazarlardan biri de Sabahattin Ali'dir.
📌Birçok edebiyatçı gibi sanat hayatının ilk yıllarında divan edebiyatı türleriyle hemhal olan Sabahattin Ali, "Terkib-i Bend Risalesi" , "Mesnevi", "Gazel Naziresi" başlıklı şiirleri yazmıştır. Fakat toplumcu gerçekçi bir çizgide olan yazarın bu sevdası fazla uzun soluklu olmamış, hayal unsurlarıyla örülü ve halktan kopukluğuyla tanınan klasik edebiyata karşı kapılarını kapatmıştır.
GAZEL NAZİRESİ
"Karın doyurmak için ihtikâre dek gideriz
Bugün bir ekmek için terk-i yâre dek gideriz
İnad edip bu sefâlet devâm ederse yine
Gıdâsı bol bulunan bir diyâre dek gideriz
Bu hâl-i cû' kuruttu sirişk-i çeşmimizi
Bükâyı terkederek âh u zâre dek gideriz
Bakın ki fakrile düştük bu hal-i küfre fakat
Derûn-ı duzeh-i âteş-nisâre dek gideriz
Pelâspare-i süflî bedûş nâle begam
Gıdâ gıdâ diye ka'r-ı mezâre dek gideriz"
📌Divan edebiyatıyla arasına mesafe koyan Sabahattin Ali, öykülerinin zeminini teşkil edecek halk edebiyatı ile büyük bir bağ kurmuştur. Nitekim yazara göre eksiklikleri olmasına rağmen halk edebiyatı, yararlanmak için daha uygun bir kaynaktır. Sırça Köşk isimli eser, Sabahattin Ali'nin halk edebiyatıyla kurduğu bağın en önemli göstergesidir.
📌Sırça Köşk'ün sonunda Masallar isimli bir bölüm yer alır. Bu masallar, Bir Aşk Masalı, Devlerin Ölümü, Koyun Masalı ve Sırça Köşk'ten oluşur. Bu masallarda insanın yaşam karşısındaki türlü durumları, sevinçleri, sevdaları, açmazları, toplumsal konulara dair eleştiriler yer alır.
Çünkü Sabahattin Ali'ye göre, "Sanatçının amacı insanları yükseltmektir. Yükseltmek için de endividüalizmden mümkün olduğu kadar muhite, hayata dönmek muhitten birçok şeyler almak ve muhite birçok şeyler vererek yaymak..." gerekir. Sabahattin Ali bu düşüncelerine paralel olarak çevreye ve topluma duyarlı bir yazar olmuş ve bunu masallarına da yansıtmıştır.
📌Sabahattin Ali, modern masal tekniğiyle karşımıza çıkar. Peki bu öyküler hangi yönleriyle masal türüne yaklaşır veya yaklaşan yönleri bu öyküleri masal kategorisine sokmaya ne kadar imkan tanır?
➡Öncelikle "mişli" zamanlar kullanılması, masal formuna ait birtakım kalıp cümlelerin yer alması, hikaye başlıklarında masal ibaresinin kullanılması, masal diline öncelik verilmesi, nadir de olsa olağanüstülükler barındırması bu dört hikayeyi masal kategorisine koymaya olanak tanımıştır.
➡Sabahattin Ali'nin masalları aynı zamanda mesaj kaygısı taşıyan birçok sembolik ögelerle örülüdür. Modern formata uyarlanmış bu masallarda artık devler yerine geçmişte yaşanan fakat bizim için yine de hep bir hayali çağrıştıran dinozor gibi canlılar ile kahraman kadrosu oluşturulmuştur.
➡Masallarının genel özelliklerine baktığımızda kahramanları hükümdarlar, olağanüstü nitelikler taşımayan insanlar ve klasik masal formuna uygun olarak hayvanlar yer alır.
